زردی نوزادان چیست؟ دلایل و روش درمان آن
یرقان یا زردی با نشانه های خاص زرد شدن پوست و سفیدی چشمان نوزاد همراه است. این نشانه ها حاکی از افزایش بیلی روبین بیش از حد مجاز در خون نوزاد است (هایپربیلی‌روبینمی). ظاهر شدن این علایم در پنج روز اول بعد تولد است. تعدادی از نوزادان به هنگام ترخیص شروع به زرد شدن می کنند که در چنین حالتی زمانی که کودکتان 3 تا 5 روزه است پزشک آزمایش پیگیری انجام می دهد. تقریبا 60% نوزادان، زردی را به‌طور خفیف تری تجربه می‌کنند که اکثر آن‌ها در طی یک یا دو هفته، بهبود می‌یابند.
توجه به نشانه های زردی بسیار مهم و حیاتی می باشد و در صورتی که با اجاره دستگاه زردی نوزاد و یا دارودرمانی توسط پزشک متخصص اقدام به درمان زردی صورت نگیرد مشکلاتی جدی را برای کودک به همراه دارد ( که ناشی از بالا بودن سطح بیلی‌روبین خون است و باعث آسیب مغزی به نام “کرن ایکتروس” می‌شود ) چنین حالتی می تواند مشکلات جدی مادام‌العمری مانند عقب‌ماندگی ذهنی یا فلج مغزی ،ناشنوایی، را ایجاد کند.
علت زردی در نوزادان یا یرقان چیست؟ توضیح مختصر در مورد ماده بیلی روبین :
بیلی‌روبین ماده‌ای است زرد رنگ که در خون یافت می شود و تولیدن آن در بدن زمانی آغاز می شود که بدن سلول های قرمز فرسوده را از بین می برد. اگر میزان بیلی روبین خون بیش از حد میزان مجاز ان باشد باعث زردی پوست شود. و دفع آن از طریق ادرار و مدفوع می باشد. دفع آن در زمان بارداری از طریق جفت دفع می باشد(چناچه بدن نوزاد مقدار بیشری از این ماده را نسبت به توان تصفیه خود تولید کند دچار زردی یا همان یرقان می شود.)
به دلیل اینکه اندام های نوزاد هنوز توانایی دفع بیلی روبین اضافی را ندارد به زردی این نوزادان ،زردی فیزیولوژیک نیز گفته می شود. که این نوع زردی معمولاً حدود 24 ساعت پس از تولد ظاهر می‌شود.این زردی روز 3 یا 4 م شدت می‌گیرد و بعد یک تا دو هفته بعد از بین می‌رود. (که این حالت در نوزادان نارس، روز 5 تا 7 به اوج می‌رسد و ممکن است تا دو ماه طول بکشد). حالت زردی نوزاد به این صورت ظاهر می شود :
نخست رنگ زرد در صورت،
سپس در گردن و ناحیه قفسه سینه ظاهر می‌شود
و در موارد شدیدتر، ممکن است به انگشتان پا هم برسد.
از جمله مواردی که احتمال ابتلا نوزاد به زردی را بیشتر می کند میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
سابقه داشتن زردی برادر یا خواهر قبلی در دوره‌ی نوزادی ؛
چناچه در زمان تولد خونریزی داشته است ؛
یا اینکه زودتر از زمان تعیین‌شده متولد شده‌اند (کبد نابالغ آن‌ها ممکن است قادر به مقابله با سطوح بیلی‌روبین نباشد) ؛
ناسازگاری در RH و نوع خون مادر و نوزاد با هم وجود داشته باشد.
یک اختلال ژنتیکی خاص (مانند نقص‌های غشایی گلبول قرمز ارثی، سندرم گیلبرت، ، گالاکتوزمی یا اختلال متابولیک ارثی) دارند ؛
متولد شرق آسیا هستند ؛
بیماری خاصی مثل فیبروزکیستیک یا کم‌کاری تیروئید دارند ؛
آیا شیر مادر می تواند سبب زردی می‌شود؟
اینکه زردی ناشی از تغذیه با شیر مادر باشد منتفی است ولی حالت زردی طبق آمارها بیشتر در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه داشتند رخ می دهد. کودک شما ممکن است وزن طبیعی داشته و به خوبی شیر تغذیه کند اما به دلیل وجود بعضی از ترکیبات موجود در شیر که این ترکیبات با توانایی کبد نوزاد برای دفع بیلی‌روبین می تواند تداخل داشته باشد. که این حالت می تواند برای چندین هفته هم ادامه داشته باشد. در نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند زردی شیر مادر بسیار معمول است اما به‌طور کلی برای نوزادتان خطرناک نمی‌باشد و چناچه در این حالت میزان بیلی روبین بیش از اندازه مجاز باشد پزشک ممکن است توصیه به توقف شیردهی برای یک یا دو روز داشته باشد و در کنار آن توصیه به اجاره دستگاه زردی نوزاد در شرق تهران می گردد.
علائم یرقان یا زردی چیست؟
رنگ زردی در پوست و سفیدی چشمان نوزاد ظاهر می شود که نخست این رنگ زرد در صورت او سپس سینه اش ظاهر می شود ( معمولاً یک تا پنج روز پس از تولد ظاهر می‌شود.)
علائم دیگر :
خواب‌آلود، بداخلاق و وحشت‌زده شوند ؛
لاغر شوند ومکیدن ضعیف شیر ؛
زردتر شوند یا زردی به اندام‌های پایین‌تر مانند سینه، دست‌ها و پاها برسد ؛
گریه‌هایی با صدای بلند داشته باشند.
خمیده شوند یا گردنشان به عقب برگردد ؛
**همانطور که در ابتدا ذکر کردیم سطح بالای بیلی‌روبین میتواند خطرناک باشد**
چناچه کودک هرکدام از این علائم را داشته باشد،
یا زردی او در ۲۴ ساعت اول بعد از تولد ظاهر شود
یا زردی فیزیولوژیک او بیش از 3 هفته طول بکشد،
لازم است حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
چگونه متوجه زردی نوزاد شویم ؟
تشخیص زردی با انجام معاینه نوزاد و سوالاتی در مورد وضعیت سلامتی شما و کودکتان تشخیص داده می شود
از جمله سوالاتی که ممکن است از شما پرسیده شود اینکه آیا گروه خونی شما با کودکتا متفاوت است یا نه هم‌چنین ممکن است برای تشخیص زردی از طریق اندازه گیری بیلی روبین فرزندتان اقدام نماید. برای تعیین دقیق جهت درمان باید آزمایش خون برای سنجش میزان بیلی‌روبین خون انجام شود.
درمان زردی نوزادان چگونه انجام می شود؟
در اکثر مواقع زردی یا یرقان نیازی به درمان ندارد، اما چناچه سطح بیلی‌روبین بالاتر از حد طبیعی باشد، درمان باید آغاز شود. برای درمان از روش فتوتراپی استفاده می شود به این صورت که ، نوزاد را زیر نوع نور(ماورای بنفش) قرار می‌‌دهند . در این روش تنها قسمت هایی از بدن که بایستی پوشیده شود چشم ها و قسمت تناسلی آن است.در این روش پوست، نور را جذب می‌کند با شکستن بیلی روبین توسط نور بدن می تواند آن را به راحتی دفع کنید.
انجام فتوتراپی می تواند دربیمارستان صورت بگیرد اما برای برخی از نوزادان در خانه هم می شود انجام داد. حتما از درمان زردی با گذاشتن نوزادتان مقابل نور خورشید یا نزدیک پنجره پرهیز شود چراکه تنها محیط های کنترل شده لازم است تا درمان زردی به صورت بی خطر درمان شود. چناچه میزان بیلی روبین با وجود درمان با فتوتراپی افزایش یابد لازم است برای انتقال خون به بخش مراقبت های ویژه منتقل شود
چگونه میتوان به کودک خود کمک کنیم؟
برای بررسی بازگشت رنگ پوست به حالت طبیعی پوست کودکتان را دو بار در روز به دقت نگاه کنید (برای بررسی می توانید انگشتتان را به آرامی بر روی پوست پیشانی ، سینه کودتان قرار دهید و هنگامی که انگشتتان را بر میدارید بررسی کنید که آیا پوست او زرد رنگ است یا سفید؟
چناچه پوست نوزاد شما رنگ تیره تری داشته باشد میتواند رنگ سفیدی چشم را بررسی کنید
هر توصیه و آزمایشی که پزشک می گوید را انجام دهید.
به دلیل کاهش زردی با دفع شدن این ترکیب با افزایش حرکات روده و کلیه ها است،بنابراین بهترین کاری که در جهت کاهش بیلی روبین انجام داد این است که مطمئن شوید کودک شما به اندازه‌ی کافی شیر می‌خورد.
اگر اطمینان ندارید که کودکتان به اندازه‌ی کافی شیر دریافت می‌کند، از پزشک، پرستار یا مشاور تغذیه کمک بخواهید.