حسابداری یکی از مهمترین مشاغلی است که همه کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ به آن نیاز دارند. حسابدارها طیف گسترده‌ای از داده‌ها را تجزیه و تحلیل کرده و گزارش می‌دهند. حسابداری جزو معدود مشاغلی است که علاوه بر مهارت‌های کار با اعداد، به تعامل با افراد و مشتری‌ها هم نیاز دارد. در واقع یک حسابدار باید اطلاعات مالی را به زبانی ساده و قابل‌درک برای سایر افراد، بیان کند. بنابراین داشتن مهارت‌های اجتماعی به‌اندازه دانش فنی برای یک حسابدار ضروری است. در این مقاله به بررسی مهارت های مورد نیاز حسابدار می‌پردازیم.
مهارت‌های موردنیاز حسابداران چیست؟
تمامی حسابداران به مهارت‌هایی نیاز دارند تا بتوانند کلیه کارهای خود را به‌دقت و با شفافیت انجام دهند. این مهارت‌ها به آنها کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی دقیقی برای آینده داشته باشند و بتوانند گزارش‌های کاربردی و مهمی را تهیه نمایند. بعضی از این مهارت‌ها حاصل تجربه و تمرین هستند و بعضی دیگر با تحقیق و مطالعه منابع درست و معتبر به دست می‌آیند. کسانی که خواهان پیشرفت در شغل حسابداری و خدمات حسابداری هستند باید در راستای ارتقای مهارت‌های موردنیاز این شغل تلاش کنند. در ادامه به تعدادی از این مهارت‌ها اشاره می‌کنیم:
۱- تسلط بر نرم‌افزارهای موردنیاز حسابداران
هر حسابدار موظف است به نرم‌افزارهایی که در حسابداری مهم و کاربردی هستند تسلط داشته باشد. بدون استفاده از نمی‌توان از دقت و سرعت عملیات حسابداری مطمئن شد و تحلیل داده‌ها و اطلاعات عملیاتی زمان‌بر و خسته‌کننده خواهد بود. کاهش هزینه‌ها، دسترسی سریع به گزارش‌های مالی، اطلاع از میزان دقیق سود و زیان، سهولت در دسترسی به داده‌ها و اطلاعات مالی، ویرایش سریع و آسان اطلاعات حسابداری و امکان استفاده از امکانات محیط نرم‌افزاری از جمله مزایای تسلط بر نرم‌افزارهای مرتبط با حسابداری هستند. یک حسابدار همچنین نیازمند به‌روز بودن اطلاعات و آگاهی از آخرین فناوری‌ها است. این به‌روز بودن به حسابدار کمک می‌کند در بازار رقابت باقی بماند و پیشرفت کند.
نرم‌افزارهای حسابداری ایرانی
نرم‌افزارهای متداول در شغل حسابداری انواع گوناگونی دارند. نرم‌افزارهای مالی، نرم‌افزارهای حقوق و دستمزد، نرم‌افزارهای حسابداری انبار و… از جمله این نرم‌افزارها هستند. یک حسابدار موفق کار با نرم‌افزارهای رایج در محیط‌های کاری محل زندگی خود را بلد است. در ایران نیز تعدادی نرم‌افزار وجود دارند که به طور معمول مورداستفاده قرار می‌گیرند. برای مثال نرم‌افزارهای دشت همکاران سیستم و سپیدار از نرم‌افزارهای متداول و پرکاربرد در حسابداری هستند که آشنایی با نحوه استفاده از آنها برای هر حسابدار واجب است.
نرم‌افزارهای آفیس (ورد / اکسل / اکسس)
از جمله نرم‌افزارهای بسیار پرکاربرد در حسابداری نرم‌افزارهای آفیس از شرکت مایکروسافت هستند. این نرم‌افزارها در تهیه گزارش‌های تحلیلی و آماری بسیار مفید هستند. از میان نرم‌افزارهای آفیس، اکسل به‌صورت تخصصی‌تر امکاناتی را برای حسابداری ارائه داده است. ارائه گزارش‌های مالی و نمودارهای تحلیلی از ترکیب نتایج چند نرم‌افزار حسابداری از جمله است.
اکسل می‌تواند مانند واسطه‌ای میان نرم‌افزارها از اطلاعات آنها استفاده کند و نتیجه را در قالب نمودارها و جداول ارائه دهد. مهارت در استفاده از نرم‌افزارهای آفیس، به خصوص اکسل، برای یک حسابدار ضروری است. چرا که نمودارها و گزارشاتی که با اکسل تهیه می‌شوند قابل‌فهم‌تر و مفیدتر از گزارش‌های دستی بر روی کاغذ هستند.
۲- تسلط بر مهارت‌های ارتباطی
داشتن توانایی برقراری ارتباط قوی برای یک حسابدار ضروری است. حسابداری موفق است که بتواند با مدیران و همکاران خود روابطی خوب و بهینه برقرار کند، برای شرکت در جلسات کاری همیشه آمادگی داشته باشد و توانایی حضور در تیم و کار تیمی را داشته باشد. ارتباط مؤثر توانایی انتقال ایده‌ها و اطلاعات را به روشی قابل‌درک برای همه به حسابدار می‌دهد. یک حسابدار نیاز دارد با گروه‌های مختلفی تعامل و ارتباط کلامی و کتبی داشته باشد و برای اطمینان از این موضوع که اطلاعات دقیق و درست و واضح به دیگران منتقل می‌شوند نیاز است ارتباطی قوی برقرار شود.
۳- تسلط بر قوانین مالیاتی، بیمه و قانون کار
یک حسابدار باید بتواند در جهت منافع شرکتی که در آن مشغول به کار است عمل کند. به همین دلیل نیاز است که با قوانین مالیاتی و آخرین تغییرات آن آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند گزارشاتی دقیق و درست به نفع شرکت به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد. همچنین از وظایف یک حسابدار است. برای محاسبه حقوق و دستمزد به تسلط کامل بر قانون کار و بیمه اجتماعی لازم است و عدم آگاهی از این قوانین منجر به شکست و عدم موفقیت در شغل حسابداری خواهد شد.
۴- هوش تجاری
حسابداران در هر شرکتی با بخش‌ها و واحدهای مختلفی در ارتباط هستند. آنها برای داشتن تعاملی بهتر، نیاز به مهارت جهت مذاکره و تصمیم‌گیری دارند. این همان چیزی است که می‌توان آن را هوش تجاری نامید که حسابداران باید از آن بهره‌مند باشند.
۵- توانایی مدیریت زمان
اولویت‌بندی و ساختاردهی به کارها موجب می‌شود تا حسابدار مطمئن شود که در زمان معین و به بهترین شکل ممکن تمام کارها انجام می‌شوند. زمان‌بندی و مدیریت زمان از مهمترین و در عین حال سخت‌ترین مهارت‌هایی است که یک حسابدار باید کسب کند. حسابدارانی با سال‌ها تجربه نیز ممکن است در مدیریت زمان دچار مشکل شوند. در زمان حسابرسی مالیاتی اهمیت مدیریت زمان به اوج خود می‌رسد، چراکه در زمان مقرر گزارش‌های باید ارائه شوند و اظهارنامه ارسال شود.
۶- توانایی تجزیه و تحلیل داده‌ها
حسابداران باید بتوانند اطلاعات و داده‌ها را تحلیل کنند. با داشتن این مهارت حسابدار می‌تواند اطلاعات مهمی را از داده‌های خام استخراج کند. در تمامی ابعاد شغل حسابداری، از پرکردن و داده‌ها تا یافتن اشتباهات و تخلفات، به این مهارت نیاز است. حسابداران قانونی با تجزیه‌وتحلیل معاملات تجاری و بررسی اسناد مالی برای جمع‌آوری گزارش‌هایی استفاده می‌کنند که ممکن است لازم باشد آنها را در دادگاه نیز ارائه دهند.
۷- اخلاق و درستکاری
اعتبار یک حسابدار به حس اعتماد و اطمینان به‌درستی کار او وابسته است. رازداری و رعایت اصول اخلاقی نیز اهمیت بالایی در این شغل دارد. کمک رساندن به دیگران و حل مشکلات با ارائه راه‌حل‌های مناسب از ارکان اخلاقی یک حسابدار حرفه‌ای است.
۸- تقویت تفکر انتقادی
تفکر انتقادی یعنی توانایی درنظرگرفتن یک موضوع از تمام جهات و اجرای دانش برای حل مشکلات پیش‌بینی‌نشده. حسابدار باید مهارت تفکر انتقادی را در خود تقویت کند تا بتواند مشکلات را به طور عینی حل کند و با تصمیمات بی‌طرفانه راه‌حل‌های منطقی‌تری ارائه دهد. جمع‌آوری اطلاعات مختلف برای یافتن راه‌حل مشکلات مالی پیچیده و پیش‌بینی چالش‌های احتمالی آینده که بر کسب‌وکار اثر می‌گذارند بخشی از تفکر انتقادی است.
مهارت‌های فنی حسابداری چیست؟
حسابداری یک رشته دقیق است که کوچک‌ترین خطایی در آن نباید وجود داشته باشد. بنابراین کارفرمایان همیشه به دنبال حسابدارانی هستند که مهارت‌های فنی اولیه و تخصصی بالایی داشته باشند تا از انجام دقیق امور مالی سازمان خود اطمینان حاصل کنند. وجود یک حسابدار ماهر و متخصص علاوه بر رساندن سازمان به اهداف خود، رضایت کارمندان را هم به ارمغان می‌آورد. به‌عنوان مثال، برای همه کارمندان اهمیت دارد و جزو وظایف ابتدایی حسابدار به حساب می‌آید. حداقل مهارت و دانش لازم برای یک حسابدار عبارت‌اند از:
سابقه تحصیل در رشته حسابداری یا داشتن مدرک معتبر حسابداری
مدیران و صاحبان کسب‌وکارها معمولاً به دنبال افرادی هستند که یک مدرک دانشگاهی یا غیردانشگاهی معتبر در زمینه حسابداری داشته باشند. آگاهی از استانداردهای نظارتی مربوط به امور مالی شرکت‌ها و امور مالی عمومی برای اطمینان از رعایت الزامات و حفظ یکپارچگی رویه‌های حسابداری سازمان بسیار مهم و ضروری است. بنابراین یک حسابدار موفق کسی است که دانش و اطلاعات لازم و کافی در ارتباط با رشته حسابداری داشته باشد.
تسلط بر نرم‌افزارهای حسابداری؛ مهمترین مهارت یک حسابدار
بخش زیادی از کار یک حسابدار مستلزم استفاده از نرم‌افزارهای رایج مانند اکسل و سایر نرم‌افزارهای حسابداری است؛ کار با نرم‌افزارهایی برای ساخت پایگاه داده، گزارش‌دهی مالی و تجزیه و تحلیل، صورت‌های مالی، انطباق و مدیریت پروژه از جمله مهارت‌های لازم برای یک حسابدار عمومی است. به‌عنوان مثال، یک حسابدار باید بتواند با استفاده از نرم‌افزارهای در دسترس به و انجام کارهای مالیاتی بپردازد. حسابدارهای ارشد علاوه بر نرم‌افزارهای عمومی باید دانش لازم برای کار با نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی منابع سازمانی و مدیریت فعالیت‌های تجاری مانند زنجیره تامین و تولید و عملیات داشته باشند.
توانایی تهیه صورت‌های مالی
برای ورود به حرفه حسابداری باید به انجام سه نوع مسلط باشید؛ صورت‌های درآمد (سود و زیان)، صورت‌های جریان وجوه نقد و ترازنامه‌ها از جمله مهمترین صورت‌های مالی هستند که نشان از سلامت مالی سازمان دارند.
به‌عنوان مثال، مدیران یک کسب‌وکار برای کنترل روی هزینه‌های تولید خود باید گزارش دقیقی از هزینه مورداستفاده برای خرید مواد اولیه، هزینه ماشین‌آلات و دستمزد پرسنل داشته باشند تا برای بهره‌وری سازمان برنامه‌ریزی کنند. این گزارش باید توسط حسابدار شرکت تحت عنوان بهای تمام‌شده به مدیر ارائه شود. بنابراین یک حسابدار باید بداند و چگونه باید آن را محاسبه کند.
مهارت‌های نرم لازم برای یک حسابدار چیست؟
مهارت و دانش لازم برای یک حسابدار صرفا به دانش تخصصی محدود نمی‌شود. به عقیده بعضی از افراد حسابدار فقط باید بداند و مالیات یک سازمان چگونه محاسبه می‌شود؛ درصورتی‌که انواع مهارت‌های حرفه‌ای یا نرم برای رفع نیازهای سازمان و مشتریان ضروری است. از جمله مهارت‌های نرم لازم برای یک حسابدار می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
مهارت‌های مدیریت زمان
آگاهی از پروژه‌های زیادی که در اختیار دارید، اولویت‌بندی زمان بر اساس اهمیت پروژه‌ها و انجام به‌موقع کارها شما را به یک نیروی انسانی فوق‌العاده برای سازمان تبدیل می‌کند. با استفاده از تقویم، یادآورهای منظم روی تلفن همراه و داشتن فهرست کارهای روزانه می‌توانید زمان خود را به بهترین شکل مدیریت کنید. از طرفی، داشتن انعطاف کامل برای انجام وظایف فوری بسیار ضروری است.
رشته حسابداری همواره با تغییراتی روبه‌رو است. قوانین و مقررات مالی، کدهای مالیاتی، نرم‌افزارهای مختلف و روش‌های حسابداری در طول زمان تغییر می‌کنند. به همین خاطر مدارک آموزشی حسابداری معمولاً بعد از گذشت چند سال بی‌اعتبار می‌شوند و شما باید مهارت‌های جدید را یاد بگیرید.
مهارت‌های ارتباطی نوشتاری و کلامی برای ارتباط با مدیران و مشتریان
برخلاف تصور بسیاری از افراد، حسابدار صرفا با اعداد و ارقام سروکار ندارد؛ بلکه تعامل با همکاران، مدیران و مشتریان از مهمترین بخش‌های حرفه حسابداری است. گزارش‌نویسی، ارتباط با مشتریان و اعضای تیم برای جمع‌آوری، ثبت و تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه گزارش به مدیران و کارفرمایان از جمله وظایفی است که به مهارت‌های نوشتاری و کلامی نیاز دارد.
در این مقاله به بررسی مهارت و دانش لازم برای یک حسابدار پرداختیم. حسابداری مجموعه‌ای از دانش تخصصی و مهارت‌های نرم سازمانی است. هرکدام از این دسته از مهارت‌ها به‌تنهایی برای تبدیل شدن به یک حسابدار نمونه کافی نیست. بااین‌حال، کار با نرم‌افزارهای حسابداری پایه‌ای‌ترین مهارت‌های لازم برای ورود به حرفه حسابداری به حساب می‌آید.