علت دررفتگی مفصل لگن

علت دررفتگی مفصل لگن

در این مقاله، تلاش می‌کنیم تا به زبان ساده و دقیق به موضوع «علت دررفتگی مفصل لگن» بپردازیم؛ مخاطبانی که به دنبال علت این مشکل هستند، می‌توانند با خواندن این مطلب دید روشنی نسبت به علت‌ها، عوامل خطر، نشانه‌ها، تشخیص، پیشگیری و نکاتی برای مراقبت بدست آورند. همچنین در انتها جدولی از علل و گروه‌بندی آن‌ها، نظرات فرضی بیماران و بخش پرسش‌های متداول نیز آمده است.

مفصل لگن یا همان مفصل ران، یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است که وزن بدن را تحمل می‌کند، در حرکات روزمره مانند نشستن، ایستادن، راه رفتن و دویدن نقش دارد. ترکیب آناتومی این مفصل (از نوع «گوی و کاسه») باعث شده است که به نسبت بسیاری از مفاصل دیگر پایدارتر باشد؛ بنابراین زمانی که این مفصل دچار دررفتگی (به‌معنای جابه‌جایی سر استخوان ران از حفره لگن) می‌شود، معمولاً نشانه ورود نیرو یا اختلال جدی است. چندین منبع اشاره کرده‌اند که دررفتگی مفصل لگن، اغلب ناشی از ضربه یا فشار شدید است.
در ادامه، به تفصیل علل این وضعیت را بررسی می‌کنیم.

مفاهیم پایه: دررفتگی مفصل لگن چیست؟

پیش از آن‌که به علت‌ها بپردازیم، لازم است بدانیم دقیقاً چه اتفاقی در مفصل می‌افتد.

• مفصل لگن (هیپ) از سر استخوان ران (فمور) و حفره‌ای در استخوان لگن به نام استابولوم تشکیل شده است.

• زمانی که سر استخوان ران تحت فشار زیاد یا شرایط خاصی از جای خودش بیرون بیاید، این حالت را «دررفتگی مفصل لگن» می‌گویند.

• این وضعیت معمولاً اورژانسی است، چون علاوه بر درد شدید، ممکن است به عروق، اعصاب، غضروف یا استخوان‌های اطراف آسیب برسد.

• انواع دررفتگی لگن:

  • دررفتگی خلفی (به سمت عقب) که حدود ۹۰ ٪ موارد را تشکیل می‌دهد.

  • دررفتگی قدامی (به سمت جلو) که کمتر شایع است.

  • دررفتگی مرکزی یا همراه با شکستگی استابولوم، که نادرتر است.

به دنبال وبسایت برای دریافت نوبت پزشکان هستی بیا در نوبت نت لیست بهترین متخصصین با دانش در تخصص های مختلف رو براتون فراهم کرده ایم.

علل دررفتگی مفصل لگن

در این بخش، علل مختلف را گروه‌بندی کرده و توضیح می‌دهیم.

۱. ضربه و تروما (اصلی‌ترین عامل)

در بزرگسالان، شایع‌ترین علت دررفتگی مفصل لگن وارد شدن نیروی زیاد یا ضربه مستقیم است.
مثال‌ها:

• تصادفات رانندگی (مثلاً وقتی زانوی سرنشین با داشبورد برخورد کند، نیرو به ران منتقل شده و ممکن است سر استخوان ران به سمت عقب از حفره خارج شود).

• سقوط از ارتفاع یا حوادث کاری.

• آسیب‌های ورزشی شدید

۲. عوامل تکاملی یا مادرزادی

در نوزادان یا کودکان، ممکن است مفصل هیپ به درستی رشد نکرده باشد (مثلاً دیسپلازی هیپ) که احتمال دررفتگی را بالا می‌برد.
مثلاً:

• نوزادانی که پاهایشان خیلی نزدیک به هم نگه داشته می‌شود یا قنداق می‌شوند، ممکن است درگیری مفصل هیپ پیدا کنند.

• سابقه خانوادگی دررفتگی هیپ یا دختر بودن (در برخی مطالعات دیده شده دختران بیشتر در معرض هستند).

۳. عوامل پس از جراحی یا پروتز

در کسانی که مفصل ران‌شان تعویض شده است (پروتز هیپ) امکان دررفتگی وجود دارد. علل شامل ‌انتخاب ناصحیح پروتز، ضعف عضلات اطراف مفصل، سایش کاسه پروتز، یا حرکت نامناسب پس از عمل می‌شود.

۴. سایر عوامل مساعد کننده

چندین عامل کوچک یا زمینه‌ای نیز ممکن است در شکست تعادل مفصل موثر باشند:

• ضعف عضلات نگهدارنده مفصل لگن

• اختلالات عصبی یا تعادلی که مفصل را بیشتر مستعد می‌کنند

• عفونت‌ها یا بیماری‌های روماتیسمی که ساختار مفصل را ضعیف می‌کنند

• نشستن یا وضعیت‌های بد بدنی که فشار روی مفصل می‌آورند (البته این معمولاً به تنهایی منجر به دررفتگی کامل نمی‌شود، اما ممکن است زمینه‌ساز شود)

جدول علل دررفتگی مفصل لگن

در زیر جدولی آورده شده که به صورت خلاصه علل مختلف را همراه با توضیح کوتاه نشان می‌دهد:

چه نشانه‌هایی شما را به فکر دررفتگی مفصل لگن می‌اندازد؟

وقتی علت را می‌دانیم، باید بدانیم چه علایمی هشداردهنده هستند:

• درد شدید ناگهانی در ناحیه لگن، کشاله ران یا ران، معمولا پس از حادثه.

• ناتوانی در حرکت دادن ران یا پا، یا احساس قفل شدن مفصل.

• تغییر شکل واضح: ممکن است پا کوتاه‌‎تر به نظر برسد، یا چرخش داخلی/خارجی پای آسیب‌‌دیده وجود داشته باشد.

• بی‌حسی یا ضعف در پاها – به ویژه اگر عصب سیاتیک تحت فشار قرار گرفته باشد.

• در کودکانی که دررفتگی رشدی لگن دارند، ممکن است لنگیدن یا تفاوت طول پاها دیده شود.

چرا شناخت علت مهم است؟

دررفتگی مفصل لگن فقط یک حادثه نیست؛ اگر علت تشخیص داده نشود یا درمان دیر انجام شود، ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد:

• اختلال خون‌رسانی به سر استخوان ران → «نکروز آواسکولار» (بافت مردگی استخوان)

• آسیب غضروف مفصل → تسریع در بروز آرتروز لگن

• آسیب عصبی مثل عصب سیاتیک → ضعف یا بی‌حسی طولانی‌مد

• در کسانی که پروتز دارند، احتمال دررفتگی مجدد بیشتر است و نگهداری آن مهم است.

شناخت علت کمک می‌کند تا:

• سرعت عمل بهتری در درمان داشته باشیم،

• از وقوع مجدد پیشگیری کنیم،

• برنامه مناسب توانبخشی را تعیین کنیم،

• ارزیابی دقیق‌تر از وضعیت مفصل داشته باشیم (مثلاً آیا ضعف عضلانی وجود دارد، آیا ساختار مفصل تغییر کرده است، و…)

نظرات بیماران برای دررفتگی مفصل لگن

«وقتی تصادف کردم و زانوی‌ام به داشبورد خورد، فکرش را نمی‌کردم که مفصل لگنم دررفته باشد. درد لحظه‌ای وحشتناک بود و پا انگار کوتاه شده بود. خوشبختانه سریع به بیمارستان رفتم و رفع شد.» ـ امیر، ۳۵ سال

«دخترم از همان نوزادی تشخیص دیسپلازی هیپ داشت، اما چون به موقع مراجعه نکردیم، بعد از راه‌افتادنش لنگیدن داشت. الان که متوجه شدم، فهمیدم که علت دقیق همین رشد ناکافی مفصل بود.» ـ سارا، ۴۲ سال

«من چند سال قبل مفصل رانم را تعویض کردم و حالا وقتی زیاد خم می‌شوم یا روی زمین می‌نشینم، احساس می‌کنم مفصل ممکن است در برود. پزشکم گفت یکی از دلایلش ضعف عضلات اطراف مفصل است که بعد از عمل باید تقویت شوند.» ـ رضا، ۶۰ سال

برای چه کسانی احتمال دررفتگی مفصل لگن بیشتر است؟

• کسانی که در تصادفات شدید رانندگی یا سقوط از ارتفاع قرار گرفته‌اند.

• افرادی که سابقه جراحی تعویض مفصل لگن دارند.

• کودکان با دیسپلازی هیپ یا رشد ناقص مفصل ران.

• کسانی که عضلات لگن‌شان ضعیف شده باشد یا تعادل‌شان تحت تأثیر باشد (مثلاً پس از سکته یا اختلالات عصبی).

• کسانی که از وضعیت‌های بد بدن (مثلاً نشستن زیاد روی صندلی بسیار کوتاه یا ناصحیح) استفاده می‌کنند، به ویژه اگر عضلات‌شان ضعیف شود.

گام‌های پیشگیری

اگرچه بعضی از علل دررفتگی مفصل لگن خارج از کنترل ما هستند، اما می‌توان با رعایت نکاتی خطر را کاهش داد:

• در رانندگی، همیشه کمربند ایمنی بسته شود؛ یکی از منابع اشاره می‌کند که بستن کمربند تأثیر زیادی در کاهش دررفتگی مفصل هیپ دارد.

• در محیط کار یا هنگام کار در ارتفاع، محافظت از اندام تحتانی و رعایت اصول ایمنی.

• تقویت عضلات اطراف مفصل لگن (از طریق فیزیوتراپی یا ورزش) به ویژه بعد از عمل یا کاهش فعالیت.

• مراقبت از کودکان با سابقه دیسپلازی هیپ یا سایر اختلالات مفصل ران: پیگیری به موقع، تغذیه مناسب، جلوگیری از قرارگیری پاها در وضعیت خیلی بسته.

• بعد از جراحی تعویض مفصل ران، رعایت دقیق نکات پزشک (مثلاً عدم نشستن روی زمین، عدم خم شدن زیاد مفصل، استفاده از وسایل کمکی) تا خطر دررفتگی کاهش یابد.

برای دریافت نوبت از دکتر ارتوپد یاسوج به لینک داده شده مراجعه و در بین متخصصین مجرب نوبت خود را دریافت کنید.

چه زمانی باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بعد از ضربه یا حادثه، هر یک از موارد زیر را دارید:

• درد شدید و ناگهانی در لگن یا ران

• عدم توانایی در حرکت دادن پا

• تغییر شکل مشهود در پای آسیب‌دیده (کوتاهی پا، چرخش غیرطبیعی)

• بی‌حسی یا ضعف در پاها حتماً باید اورژانس یا متخصص ارتوپدی مراجعه شود، چون تأخیر می‌تواند خطر عوارض را افزایش دهد.

سوالات متداول کاربران

۱. آیا می‌توانم قبل از آنکه دررفتگی کامل شود، کاری کنم؟
بلی، اگر احساس درد یا لنگیدن مداوم در لگن دارید، حتماً باید بررسی شوید. گاهی وضعیت «ساب‌لوکساسیون» یا «نیمه‌دررفتگی» اتفاق می‌افتد و اگر نادیده گرفته شود، ممکن است به دررفتگی کامل یا آسیب‌های بعدی منجر شود.

۲. آیا همیشه دررفتگی مفصل لگن با شکستگی همراه است؟
نه همیشه، اما در بسیاری از موارد به‌ویژه وقتی ضربه شدید باشد، شکستگی اطراف مفصل یا استابولوم همراه است.

۳. آیا دررفتگی مفصل لگن فقط در بزرگسالان اتفاق می‌افتد؟
خیر؛ در نوزادان یا کودکان نیز ممکن است به‌صورت مادرزادی یا رشدی رخ دهد (مثلاً دیسپلازی هیپ). اما در بزرگسالان معمولاً عامل خارجی (ضربه) نقش دارد.

۴. اگر مفصل دررفته درمان نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟
ممکن است خون‌رسانی به سر استخوان ران مختل شود، غضروف مفصلی آسیب ببیند، عصب سیاتیک صدمه ببیند و نهایتاً آرتروز زودرس یا نیاز به جراحی تعویض مفصل پیدا شود.

۵. بعد از درمان، چقدر زمان نیاز است تا فعالیت عادی را از سر گرفت؟
بستگی دارد به شدت آسیب، اینکه آیا شکستگی همراه بوده یا نه، وضعیت عضلات، سن بیمار و … اما معمولاً چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد تا فعالیت کامل بازگردد.

نوبت پزشکان یاسوج در وبسایت نوبت نت فعال شده است فقط با چند کلیک به راحتی به نوبت برسید.

جمع‌بندی

علت دررفتگی مفصل لگن، غالباً ترکیبی از یک ضربه یا فشار شدید به همراه شرایط زمینه‌ای (مثل رشد ناقص مفصل یا ضعف عضلات) است. شناخت این علت‌ها به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر اقدام کنید، درمان را به موقع شروع کنید و خطر عوارض و دررفتگی مجدد را کاهش دهید.
اگر شما یا نزدیکان‌تان با درد لگن، محدودیت حرکت، لنگیدن یا سابقه ضربه هستید، توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر توسط متخصص بررسی شوید.