آزمایش t4؛ علت، نحوه انجام و بررسی نتایج آزمایش

آزمایش T۴ چیست و چرا انجام می شود؟

آزمایش T۴ یا تیروکسین چیست و عوارض بالا بودن هورمون t4 چه می باشد؟ آزمایش T۴ یک آزمایش خون است که میزان هورمون T۴ را در خون اندازه گیری می کند. هورمون T۴ یکی از هورمون های اصلی تولید شده توسط غده تیروئید است. غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک در جلوی گردن است که نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم بدن انرژی رشد و بسیاری از عملکردهای مهم دیگر دارد. این آزمایش معمولاً برای تشخیص و پایش اختلالات تیروئید مانند کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) انجام می شود.

تیروکسین (T۴) چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

تیروکسین (T۴) هورمونی است که توسط غده تیروئید تولید و ترشح می شود. این هورمون به همراه هورمون دیگری به نام تری یدوتیرونین (T۳) نقش کلیدی در تنظیم متابولیسم بدن ایفا می کنند. متابولیسم به مجموعه ای از فرآیندهای شیمیایی اطلاق می شود که در بدن برای تولید انرژی و حفظ حیات رخ می دهند. هورمون های تیروئید بر تقریباً تمام اندام های بدن تأثیر می گذارند و در عملکردهای حیاتی زیر نقش دارند :

• تنظیم سرعت متابولیسم : T۴ و T۳ سرعت مصرف انرژی توسط سلول ها را تنظیم می کنند. این امر بر وزن بدن سطح انرژی و دمای بدن تأثیر می گذارد.
• رشد و تکامل : هورمون های تیروئید برای رشد و تکامل طبیعی بدن به ویژه در دوران کودکی و نوزادی ضروری هستند. آنها در تکامل مغز و سیستم عصبی نقش مهمی دارند.
• عملکرد قلب و عروق : تیروکسین بر ضربان قلب فشار خون و قدرت انقباض قلب تأثیر می گذارد.
• عملکرد گوارش : هورمون های تیروئید در تنظیم حرکات روده و هضم غذا نقش دارند.
• عملکرد سیستم عصبی : T۴ و T۳ بر خلق و خو تمرکز و عملکرد شناختی تأثیر می گذارند.
• تنظیم دمای بدن : هورمون های تیروئید به حفظ دمای طبیعی بدن کمک می کنند.

اختلال در تولید هورمون های تیروئید می تواند منجر به مشکلات متعددی در سلامتی شود. کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) زمانی رخ می دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند. پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. آزمایش T۴ به پزشکان کمک می کند تا این اختلالات را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کنند.

چه زمانی آزمایش T۴ تجویز می شود؟

پزشکان ممکن است آزمایش T۴ را در شرایط مختلفی تجویز کنند از جمله :

• علائم کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) : اگر فردی علائمی مانند خستگی افزایش وزن غیرقابل توضیح یبوست خشکی پوست ریزش مو عدم تحمل سرما افسردگی کندی ضربان قلب و اختلالات قاعدگی را تجربه کند پزشک ممکن است آزمایش T۴ و سایر آزمایش های تیروئید را برای بررسی کم کاری تیروئید درخواست کند.
• علائم پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) : علائمی مانند کاهش وزن ناخواسته تپش قلب اضطراب تحریک پذیری تعریق زیاد لرزش دست ها مشکلات خواب ضعف عضلانی گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) و بیرون زدگی چشم ها (در بیماری گریوز) می تواند نشان دهنده پرکاری تیروئید باشد و نیاز به انجام آزمایش T۴ را ایجاب کند.
• غربالگری نوزادان : در بسیاری از کشورها آزمایش T۴ به عنوان بخشی از غربالگری نوزادان برای تشخیص کم کاری تیروئید مادرزادی انجام می شود. تشخیص و درمان زودهنگام کم کاری تیروئید مادرزادی برای جلوگیری از عوارض جدی مانند عقب ماندگی ذهنی بسیار مهم است.
• پیگیری درمان اختلالات تیروئید : اگر فردی تحت درمان برای کم کاری یا پرکاری تیروئید باشد آزمایش T۴ به طور منظم برای پایش اثربخشی درمان و تنظیم دوز دارو انجام می شود.
• بررسی عملکرد تیروئید در دوران بارداری : اختلالات تیروئید در دوران بارداری می تواند هم برای مادر و هم برای جنین مشکلاتی ایجاد کند. بنابراین پزشکان ممکن است آزمایش T۴ را در دوران بارداری برای بررسی عملکرد تیروئید تجویز کنند.
• بررسی گره های تیروئید یا گواتر : اگر در معاینه فیزیکی گره های تیروئید یا گواتر تشخیص داده شود آزمایش T۴ و سایر آزمایش های تیروئید برای ارزیابی عملکرد تیروئید و بررسی ماهیت گره ها انجام می شود.
• ناباروری : اختلالات تیروئید می تواند بر باروری تأثیر بگذارد. در زنانی که با مشکلات ناباروری روبرو هستند آزمایش T۴ ممکن است برای بررسی نقش اختلالات تیروئید در این مشکل تجویز شود.
• بیماری های خودایمنی : برخی بیماری های خودایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو (که منجر به کم کاری تیروئید می شود) و بیماری گریوز (که منجر به پرکاری تیروئید می شود) با آزمایش T۴ و سایر آزمایش های تیروئید قابل تشخیص هستند.

علائم کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)

کم کاری تیروئید زمانی رخ می دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند. علائم کم کاری تیروئید می تواند متنوع باشد و در مراحل اولیه ممکن است خفیف و غیر اختصاصی باشند. با پیشرفت بیماری علائم معمولاً واضح تر می شوند. برخی از علائم شایع کم کاری تیروئید عبارتند از :

• خستگی و بی حالی : احساس خستگی مداوم و کمبود انرژی یکی از شایع ترین علائم کم کاری تیروئید است.
• افزایش وزن غیرقابل توضیح : کاهش متابولیسم ناشی از کم کاری تیروئید می تواند منجر به افزایش وزن شود حتی با وجود رژیم غذایی و فعالیت بدنی مشابه.
• یبوست : کاهش سرعت حرکات روده به دلیل کم کاری تیروئید می تواند منجر به یبوست شود.
• خشکی پوست و مو : کم کاری تیروئید می تواند باعث خشکی زبری و خارش پوست و همچنین خشکی و شکنندگی موها شود.
• ریزش مو : ریزش مو یکی دیگر از علائم شایع کم کاری تیروئید است.
• عدم تحمل سرما : افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است به سرما حساس تر باشند و احساس سرماخوردگی مداوم داشته باشند.
• افسردگی و مشکلات حافظه : کم کاری تیروئید می تواند بر خلق و خو و عملکرد شناختی تأثیر بگذارد و منجر به افسردگی کندی تفکر و مشکلات حافظه شود.
• درد عضلات و مفاصل : درد و گرفتگی عضلات و مفاصل ممکن است در کم کاری تیروئید رخ دهد.
• اختلالات قاعدگی : در زنان کم کاری تیروئید می تواند منجر به نامنظمی قاعدگی خونریزی شدید قاعدگی یا ناباروری شود.
• کندی ضربان قلب : کاهش هورمون های تیروئید می تواند منجر به کندی ضربان قلب شود.
• گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) : در برخی موارد غده تیروئید در تلاش برای تولید هورمون بیشتر بزرگ می شود و منجر به گواتر می شود.
• صدای خشن : کم کاری تیروئید می تواند باعث تغییر صدا و خشن شدن آن شود.
• پف صورت و پلک ها : احتباس مایعات ناشی از کم کاری تیروئید می تواند منجر به پف صورت و پلک ها شود.

علائم پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم)

پرکاری تیروئید زمانی رخ می دهد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. علائم پرکاری تیروئید نیز می تواند متنوع باشد و شدت آنها از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از علائم شایع پرکاری تیروئید عبارتند از :

• کاهش وزن ناخواسته : افزایش متابولیسم ناشی از پرکاری تیروئید می تواند منجر به کاهش وزن شود حتی با وجود افزایش اشتها و مصرف غذا.
• تپش قلب و افزایش ضربان قلب : پرکاری تیروئید می تواند باعث تپش قلب ضربان قلب سریع و نامنظم شود.
• اضطراب و تحریک پذیری : افزایش هورمون های تیروئید می تواند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد و منجر به اضطراب عصبی شدن تحریک پذیری و بی قراری شود.
• تعریق زیاد و عدم تحمل گرما : افراد مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است بیش از حد عرق کنند و به گرما حساس تر باشند.
• لرزش دست ها : لرزش دست ها یکی از علائم مشخص پرکاری تیروئید است.
• مشکلات خواب : پرکاری تیروئید می تواند باعث بی خوابی و مشکلات در به خواب رفتن و ماندن در خواب شود.
• ضعف عضلانی : ضعف عضلانی به ویژه در عضلات پروگزیمال (نزدیک به مرکز بدن) ممکن است در پرکاری تیروئید رخ دهد.
• اسهال یا افزایش حرکات روده : افزایش سرعت حرکات روده به دلیل پرکاری تیروئید می تواند منجر به اسهال یا افزایش دفعات اجابت مزاج شود.
• گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) : غده تیروئید ممکن است در پرکاری تیروئید بزرگ شود و منجر به گواتر شود.
• بیرون زدگی چشم ها (اگزوفتالموس) : بیرون زدگی چشم ها یکی از علائم مشخص بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است.
• تغییرات در قاعدگی : در زنان پرکاری تیروئید می تواند منجر به نامنظمی قاعدگی کاهش خونریزی قاعدگی یا قطع قاعدگی شود.
• نازک شدن پوست و مو : پوست ممکن است نازک و لطیف شود و موها ممکن است نازک و شکننده شوند.
• افزایش اشتها : علی رغم کاهش وزن افراد مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است افزایش اشتها داشته باشند.

نحوه انجام آزمایش T۴

آزمایش T۴ یک آزمایش خون ساده است که معمولاً در مطب پزشک آزمایشگاه یا بیمارستان انجام می شود. برای انجام این آزمایش نیازی به آمادگی خاصی نیست اما ممکن است پزشک از شما بخواهد که قبل از آزمایش ناشتا باشید به خصوص اگر آزمایش های دیگری نیز همراه با T۴ انجام شود.

مراحل انجام آزمایش T۴ :

1. آماده سازی : تکنسین آزمایشگاه (فلبوتومیست) ناحیه مورد نظر برای خون گیری را معمولاً در قسمت داخلی آرنج تمیز می کند.
2. بستن بازو : یک نوار الاستیکی (تورنیکه) بالای ناحیه خون گیری بسته می شود تا رگ ها برجسته تر شوند.
3. وارد کردن سوزن : سوزن نازکی به داخل رگ وارد می شود. ممکن است هنگام ورود سوزن کمی احساس سوزش یا نیشگون شدن داشته باشید.
4. جمع آوری خون : مقدار کمی خون به داخل لوله آزمایش جمع آوری می شود.
5. برداشتن سوزن و نوار : پس از جمع آوری خون کافی سوزن و نوار الاستیکی برداشته می شوند.
6. فشار و پانسمان : محل خون گیری با پنبه یا گاز استریل فشار داده می شود تا خونریزی متوقف شود و سپس با یک چسب زخم کوچک پانسمان می شود.

پس از آزمایش :

• پس از آزمایش می توانید به فعالیت های روزمره خود بازگردید.
• ممکن است در محل خون گیری کمی کبودی یا درد خفیف ایجاد شود که معمولاً طی چند روز برطرف می شود.
• نتایج آزمایش معمولاً طی ۱ تا ۳ روز کاری آماده می شود و پزشک نتایج را بررسی و تفسیر خواهد کرد.

تفسیر نتایج آزمایش T۴

نتایج آزمایش T۴ به صورت میزان هورمون T۴ در واحد نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) یا نانومول در لیتر (nmol/L) گزارش می شود. محدوده نرمال T۴ ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش انجام آزمایش کمی متفاوت باشد اما به طور کلی محدوده نرمال T۴ تام (Total T۴) در بزرگسالان معمولاً بین ۴.۵ تا ۱۲.۵ میکروگرم در دسی لیتر (µg/dL) یا ۵۸ تا ۱۶۱ نانومول در لیتر (nmol/L) است.

انواع T۴ :

• T۴ تام (Total T۴) : این نوع آزمایش میزان کل هورمون T۴ متصل به پروتئین ها و T۴ آزاد (Free T۴) را اندازه گیری می کند. بیشتر T۴ در خون به پروتئین ها متصل است و فقط مقدار کمی از آن به صورت آزاد (Free T۴) وجود دارد.
• T۴ آزاد (Free T۴) : این نوع آزمایش فقط میزان هورمون T۴ آزاد را که فعال و در دسترس سلول های بدن است اندازه گیری می کند. آزمایش T۴ آزاد معمولاً دقیق تر از T۴ تام در ارزیابی عملکرد تیروئید در برخی شرایط خاص مانند بارداری یا مصرف برخی داروها در نظر گرفته می شود.

تفسیر نتایج T۴ :

• T۴ بالا (بیش از حد نرمال) : سطح بالای T۴ معمولاً نشان دهنده پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) است. با این حال افزایش T۴ می تواند در شرایط دیگری مانند بارداری مصرف قرص های ضد بارداری بیماری های کبدی و برخی بیماری های روانی نیز دیده شود.
• T۴ پایین (کمتر از حد نرمال) : سطح پایین T۴ معمولاً نشان دهنده کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) است. کاهش T۴ همچنین می تواند در بیماری های غیر تیروئیدی شدید سوء تغذیه و برخی داروها نیز مشاهده شود.

آزمایش های تکمیلی :

تفسیر نتایج آزمایش T۴ معمولاً به همراه سایر آزمایش های تیروئید مانند آزمایش TSH (هورمون محرک تیروئید) و آزمایش T۳ (تری یدوتیرونین) انجام می شود.

• TSH : هورمون محرک تیروئید که از غده هیپوفیز ترشح می شود تنظیم کننده اصلی تولید هورمون های تیروئید است. در کم کاری تیروئید اولیه (مشکل در خود غده تیروئید) TSH معمولاً بالا و T۴ پایین است. در پرکاری تیروئید اولیه TSH معمولاً پایین و T۴ بالا است.
• T۳ : هورمون تری یدوتیرونین که فعال تر از T۴ است. آزمایش T۳ ممکن است برای تشخیص پرکاری تیروئید یا ارزیابی شدت بیماری تیروئید درخواست شود.

پزشک با توجه به نتایج آزمایش T۴ TSH T۳ و سایر یافته های بالینی تشخیص نهایی را تعیین کرده و برنامه درمانی مناسب را تجویز خواهد کرد.

علل سطوح غیرطبیعی T۴

سطوح غیرطبیعی T۴ می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که بر عملکرد غده تیروئید تأثیر می گذارند.

علل T۴ بالا (پرکاری تیروئید) :

• بیماری گریوز : شایع ترین علت پرکاری تیروئید یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می کند و باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید می شود.
• گره های سمی تیروئید : گره های تیروئیدی که به طور خودمختار هورمون تیروئید تولید می کنند و از کنترل TSH خارج می شوند.
• تیروئیدیت : التهاب غده تیروئید که می تواند به طور موقت باعث آزاد شدن مقدار زیادی هورمون تیروئید در خون و در نتیجه افزایش T۴ شود. انواع مختلفی از تیروئیدیت وجود دارد مانند تیروئیدیت تحت حاد تیروئیدیت پس از زایمان و تیروئیدیت هاشیموتو (در مراحل اولیه).
• مصرف بیش از حد داروهای تیروئید : مصرف بیش از حد داروهای جایگزین هورمون تیروئید (مانند لووتیروکسین) می تواند منجر به پرکاری تیروئید و افزایش T۴ شود.
• تومورهای هیپوفیز تولید کننده TSH : تومورهای خوش خیم یا بدخیم غده هیپوفیز که TSH بیش از حد تولید می کنند می توانند به طور ثانویه باعث پرکاری تیروئید و افزایش T۴ شوند (این مورد نادر است).
• ید زیاد : مصرف بیش از حد ید از طریق مکمل ها داروها یا مواد غذایی می تواند در برخی افراد باعث پرکاری تیروئید شود.

علل T۴ پایین (کم کاری تیروئید) :

• تیروئیدیت هاشیموتو : شایع ترین علت کم کاری تیروئید یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می کند و باعث تخریب تدریجی آن و کاهش تولید هورمون تیروئید می شود.
• کم کاری تیروئید پس از درمان پرکاری تیروئید : درمان پرکاری تیروئید با ید رادیواکتیو یا جراحی ممکن است در نهایت منجر به کم کاری تیروئید شود.
• کم کاری تیروئید ثانویه : مشکلات در غده هیپوفیز که باعث کاهش تولید TSH می شود و در نتیجه تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید کاهش می یابد. این مشکلات می تواند ناشی از تومورهای هیپوفیز آسیب به هیپوفیز یا سایر بیماری های غده هیپوفیز باشد (نادر است).
• کم کاری تیروئید مادرزادی : برخی نوزادان با غده تیروئید کم کار یا بدون غده تیروئید متولد می شوند.
• کمبود ید : کمبود شدید ید در رژیم غذایی می تواند منجر به کم کاری تیروئید شود (در مناطق یدخیز مانند ایران نادر است).
• مصرف برخی داروها : برخی داروها مانند لیتیوم آمیودارون و اینترفرون می توانند بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارند و باعث کم کاری تیروئید شوند.
• تیروئیدیت پس از زایمان : التهاب غده تیروئید پس از زایمان که می تواند به طور موقت باعث پرکاری و سپس کم کاری تیروئید شود.

درمان اختلالات تیروئید

درمان اختلالات تیروئید بستگی به نوع و شدت اختلال دارد.

درمان کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) :

• داروی جایگزین هورمون تیروئید (لووتیروکسین) : درمان اصلی کم کاری تیروئید مصرف روزانه قرص لووتیروکسین است که هورمون تیروئید مصنوعی (T۴) را جایگزین هورمون تولید نشده توسط غده تیروئید می کند. دوز دارو بر اساس سطح TSH و T۴ و همچنین عوامل فردی مانند سن وزن و سایر شرایط پزشکی تعیین می شود. مصرف منظم و مادام العمر لووتیروکسین معمولاً برای کنترل کم کاری تیروئید ضروری است.

درمان پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) :

• داروهای ضد تیروئید (متی مازول پروپیل تیواوراسیل) : این داروها تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید را کاهش می دهند. متی مازول معمولاً داروی انتخابی است مگر در سه ماهه اول بارداری یا در موارد بحران تیروئیدی که پروپیل تیواوراسیل ممکن است ترجیح داده شود.
• ید رادیواکتیو : ید رادیواکتیو به صورت خوراکی مصرف می شود و توسط غده تیروئید جذب شده و سلول های پرکار تیروئید را تخریب می کند. این روش درمانی معمولاً موثر است اما ممکن است در نهایت منجر به کم کاری تیروئید شود که نیاز به درمان جایگزینی هورمون تیروئید دارد.
• جراحی (تیروئیدکتومی) : برداشتن بخشی یا کل غده تیروئید از طریق جراحی یک گزینه درمانی برای پرکاری تیروئید است به ویژه در مواردی که گواتر بزرگ وجود دارد گره های تیروئیدی مشکوک به بدخیمی وجود دارد یا درمان های دیگر موثر نبوده اند. پس از تیروئیدکتومی کامل نیاز به درمان جایگزینی هورمون تیروئید مادام العمر وجود دارد.
• بتابلاکرها : این داروها علائم پرکاری تیروئید مانند تپش قلب لرزش و اضطراب را تسکین می دهند اما بر تولید هورمون تیروئید تأثیری ندارند. بتابلاکرها معمولاً به عنوان درمان کمکی برای کنترل علائم در انتظار اثر داروهای ضد تیروئید یا سایر درمان ها استفاده می شوند.

درمان های خانگی و سبک زندگی برای مدیریت اختلالات تیروئید (به عنوان مکمل درمان پزشکی) :

در حالی که درمان های خانگی نمی توانند جایگزین درمان های پزشکی برای اختلالات تیروئید شوند برخی اقدامات سبک زندگی و تغذیه ای می توانند به بهبود علائم و حمایت از سلامت تیروئید کمک کنند :

• رژیم غذایی متعادل و مغذی : مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل میوه ها سبزیجات پروتئین های بدون چربی و غلات کامل باشد برای سلامت کلی بدن و عملکرد تیروئید مهم است.
• مصرف کافی ید : ید برای تولید هورمون های تیروئید ضروری است. استفاده از نمک یددار در پخت و پز و مصرف غذاهای دریایی (به میزان متعادل) می تواند به تامین ید کافی کمک کند. با این حال مصرف بیش از حد ید نیز می تواند مشکل ساز باشد به خصوص در افراد مبتلا به بیماری های خودایمنی تیروئید.
• سلنیوم : سلنیوم یک ماده معدنی ضروری برای عملکرد صحیح آنزیم های تیروئید است. منابع غذایی خوب سلنیوم شامل آجیل برزیلی ماهی تن تخم مرغ و دانه آفتابگردان است.
• روی : روی نیز برای تولید هورمون های تیروئید و تبدیل T۴ به T۳ مهم است. گوشت قرمز مرغ آجیل و حبوبات منابع خوب روی هستند.
• اجتناب از غذاهای گواترزا (در صورت کم کاری تیروئید) : غذاهای گواترزا مانند کلم بروکلی کلم گل کلم شلغم و سویا می توانند در جذب ید توسط غده تیروئید اختلال ایجاد کنند به خصوص در صورت کمبود ید. پختن این غذاها می تواند اثرات گواترزایی آنها را کاهش دهد.
• مدیریت استرس : استرس مزمن می تواند بر عملکرد تیروئید تأثیر منفی بگذارد. تکنیک های مدیریت استرس مانند یوگا مدیتیشن تنفس عمیق و ورزش منظم می توانند به کاهش استرس و بهبود سلامت تیروئید کمک کنند.
• خواب کافی : خواب کافی و با کیفیت برای سلامت کلی بدن و تنظیم هورمون ها از جمله هورمون های تیروئید ضروری است.
• ورزش منظم : فعالیت بدنی منظم می تواند به بهبود سطح انرژی مدیریت وزن و کاهش استرس کمک کند و به طور کلی برای سلامت تیروئید مفید باشد.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن می تواند بر عملکرد تیروئید تأثیر منفی بگذارد و خطر ابتلا به بیماری های تیروئید را افزایش دهد.

مهم : همواره قبل از شروع هرگونه درمان خانگی یا تغییر در رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید به خصوص اگر به اختلالات تیروئید مبتلا هستید. درمان های خانگی فقط می توانند به عنوان مکمل درمان پزشکی تجویز شده توسط پزشک استفاده شوند و جایگزین آن نیستند.

پیشگیری از اختلالات تیروئید

پیشگیری کامل از اختلالات تیروئید همیشه امکان پذیر نیست به خصوص در مواردی که عوامل ژنتیکی یا خودایمنی نقش دارند. با این حال برخی اقدامات می توانند به حفظ سلامت تیروئید و کاهش خطر ابتلا به برخی اختلالات تیروئید کمک کنند :

• مصرف کافی ید : اطمینان از دریافت ید کافی از طریق رژیم غذایی به ویژه در دوران بارداری و شیردهی برای عملکرد صحیح تیروئید ضروری است. استفاده از نمک یددار و مصرف متعادل غذاهای دریایی می تواند به تامین ید کافی کمک کند.
• پرهیز از مصرف بیش از حد ید : مصرف بیش از حد ید نیز می تواند مشکل ساز باشد و در برخی افراد باعث اختلالات تیروئید شود. از مصرف خودسرانه مکمل های ید خودداری کنید و در مورد مصرف مکمل های ید با پزشک خود مشورت کنید.
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان : قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان به ویژه در ناحیه گردن می تواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید و سایر اختلالات تیروئید را افزایش دهد. در صورت نیاز به انجام تصویربرداری پزشکی مانند سی تی اسکن یا رادیوگرافی از محافظ تیروئید استفاده کنید.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به بیماری گریوز و سایر اختلالات تیروئید را افزایش دهد.
• غربالگری نوزادان : انجام غربالگری کم کاری تیروئید مادرزادی در نوزادان برای تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال بسیار مهم است.
• آگاهی از علائم اختلالات تیروئید : آگاهی از علائم کم کاری و پرکاری تیروئید و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده این علائم می تواند به تشخیص زودهنگام و درمان موثر اختلالات تیروئید کمک کند.
• بررسی عملکرد تیروئید در دوران بارداری و قبل از بارداری : زنانی که قصد بارداری دارند یا باردار هستند باید با پزشک خود در مورد بررسی عملکرد تیروئید مشورت کنند به خصوص اگر سابقه خانوادگی بیماری تیروئید یا علائم اختلالات تیروئید را دارند.
• مدیریت بیماری های خودایمنی : در صورت ابتلا به بیماری های خودایمنی دیگر مانند دیابت نوع ۱ یا سلیاک خطر ابتلا به بیماری های خودایمنی تیروئید نیز افزایش می یابد. مدیریت این بیماری ها و پیگیری منظم با پزشک می تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مشکلات تیروئید کمک کند.

نتیجه گیری

آزمایش T۴ یک آزمایش خون مهم برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید و تشخیص اختلالات تیروئید مانند کم کاری و پرکاری تیروئید است. تفسیر نتایج آزمایش T۴ باید توسط پزشک و با در نظر گرفتن سایر آزمایش های تیروئید و علائم بالینی انجام شود. اختلالات تیروئید قابل درمان هستند و درمان زودهنگام می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک به اختلال تیروئید مراجعه به پزشک و انجام آزمایش های لازم ضروری است. با رعایت سبک زندگی سالم تغذیه مناسب و مدیریت استرس می توان به حفظ سلامت تیروئید و پیشگیری از برخی اختلالات تیروئید کمک کرد.

پرسش و پاسخ های متداول

۱. آیا برای انجام آزمایش T۴ نیاز به ناشتا بودن است؟

معمولاً برای آزمایش T۴ نیازی به ناشتا بودن نیست. اما اگر آزمایش های دیگری همراه با T۴ تجویز شده باشد ممکن است پزشک یا آزمایشگاه از شما بخواهد که ناشتا باشید. بهتر است قبل از آزمایش از آزمایشگاه یا پزشک خود در مورد نیاز به ناشتا بودن سوال کنید.

۲. محدوده نرمال T۴ چقدر است و چه عواملی می تواند بر آن تأثیر بگذارد؟

محدوده نرمال T۴ تام (Total T۴) در بزرگسالان معمولاً بین ۴.۵ تا ۱۲.۵ میکروگرم در دسی لیتر (µg/dL) یا ۵۸ تا ۱۶۱ نانومول در لیتر (nmol/L) است. محدوده نرمال T۴ آزاد (Free T۴) معمولاً بین ۰.۹ تا ۲.۴ نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) یا ۱۲ تا ۳۱ پیکومول در لیتر (pmol/L) است. این محدوده ها ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش انجام آزمایش کمی متفاوت باشند. عواملی مانند بارداری مصرف برخی داروها بیماری های کبدی و بیماری های غیر تیروئیدی می توانند بر سطح T۴ تأثیر بگذارند.

۳. اگر نتیجه آزمایش T۴ من غیرطبیعی باشد چه کاری باید انجام دهم؟

اگر نتیجه آزمایش T۴ شما غیرطبیعی باشد نگران نشوید. نتیجه غیرطبیعی T۴ به تنهایی لزوماً به معنای وجود بیماری تیروئید نیست و ممکن است به دلایل دیگری نیز رخ دهد. پزشک شما نتایج آزمایش T۴ را به همراه سایر آزمایش های تیروئید علائم بالینی و سابقه پزشکی شما بررسی خواهد کرد و در صورت لزوم آزمایش های تکمیلی یا معاینات بیشتر را درخواست خواهد کرد. بر اساس تشخیص نهایی پزشک برنامه درمانی مناسب را برای شما تجویز خواهد کرد. پیگیری و همکاری با پزشک برای مدیریت صحیح اختلالات تیروئید بسیار مهم است.

توصیه مهم : اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه اطلاع رسانی دارد و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی تخصصی تلقی شود. در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی در مورد سلامت تیروئید خود حتماً با پزشک متخصص غدد مشورت کنید. تشخیص و درمان اختلالات تیروئید باید تحت نظر پزشک انجام شود.