روال قانونی طلاق توافقی

طلاق توافقی، مسیر حقوقی است که زوجین با رضایت و توافق کامل بر سر تمامی حقوق مالی و غیرمالی، از زندگی مشترک جدا می شوند. این رویکرد، به دلیل حفظ کرامت طرفین و کاهش تنش های رایج در دعاوی طلاق یک طرفه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مستلزم آگاهی دقیق از مراحل و الزامات قانونی است.

انتخاب طلاق توافقی می تواند به دلایل گوناگونی از جمله اتمام عشق و علاقه، تفاوت های عمیق فرهنگی و شخصیتی، یا عدم امکان ادامه زندگی مشترک صورت پذیرد. در این شرایط، زوجین به جای ورود به یک دعوای قضایی طولانی و فرسایشی، ترجیح می دهند با تفاهم و همکاری، پرونده طلاق خود را به سرانجام برسانند. در نظام حقوقی ایران، طلاق توافقی با هدف تسهیل جدایی مسالمت آمیز و کاهش آسیب های روحی و روانی ناشی از فرآیند طلاق، به رسمیت شناخته شده است. آگاهی کامل از جزئیات این روال، شامل مدارک مورد نیاز، هزینه ها، زمان بندی و نکات حقوقی، برای زوجینی که در این مسیر گام برمی دارند، ضروری است. این شناخت دقیق به آن ها کمک می کند تا با اطمینان خاطر بیشتری تصمیم گیری کرده و از بروز مشکلات و اطاله دادرسی جلوگیری نمایند.

درک مبانی طلاق توافقی

طلاق توافقی، همان طور که از نامش پیداست، به جدایی زوجین اطلاق می شود که بر مبنای توافق کامل و دوطرفه آن ها در تمامی جنبه های مرتبط با فروپاشی زندگی مشترک استوار است. این جنبه ها شامل حقوق مالی و غیرمالی می شود و برای نهایی شدن پرونده، باید به صورت روشن و صریح مورد توافق قرار گیرند.

طلاق توافقی چیست؟

طلاق توافقی در نظام حقوقی ایران، به نوعی از انحلال نکاح دائم گفته می شود که در آن، زن و مرد به صورت مشترک و با اراده آزاد، تصمیم به جدایی می گیرند و بر سر تمامی مسائل کلیدی ناشی از این جدایی به تفاهم می رسند. این مسائل شامل:

• مهریه: نحوه پرداخت یا بخشش کامل یا بخشی از مهریه.
• نفقه: تکلیف نفقه ایام عده (برای زن)، نفقه معوقه (در صورت وجود) و نفقه فرزندان (در صورت وجود).
• حضانت فرزندان: تعیین مسئولیت نگهداری و تربیت فرزندان و شرایط ملاقات والدینی که حضانت را بر عهده ندارند.
• اجرت المثل ایام زوجیت: تعیین تکلیف کارها و خدماتی که زوجه در طول زندگی مشترک انجام داده است.
• جهیزیه: نحوه استرداد یا تقسیم اقلام جهیزیه.

ماهیت توافق نامه طلاق، یک سند حقوقی است که تمامی این تفاهمات را به صورت کتبی در بر می گیرد. این توافق نامه پس از تأیید دادگاه و صدور گواهی عدم امکان سازش، مبنای ثبت رسمی طلاق در دفترخانه های ازدواج و طلاق قرار می گیرد. الزامات این توافق نامه شامل صراحت، وضوح و قابل اجرا بودن بندهای آن است تا در آینده، از بروز اختلافات جدید جلوگیری شود. همچنین، زوجین می توانند حق تجدیدنظر و فرجام خواهی را در این توافق نامه ساقط کنند تا روند قطعیت رای دادگاه تسریع یابد.

قوانین و بخشنامه های جدید طلاق توافقی (تا سال 1404)

قانون حمایت خانواده مصوب 1391 و بخشنامه های اجرایی آن، چارچوب اصلی روال قانونی طلاق توافقی را تشکیل می دهند. یکی از مهم ترین تحولات در این زمینه، الزام قانونی به گذراندن جلسات مشاوره خانواده پیش از ثبت دادخواست طلاق توافقی است. این بخشنامه با هدف کاهش آمار طلاق و تلاش برای صلح و سازش، از سوی قوه قضائیه و سازمان بهزیستی به اجرا درآمده است.

بر اساس رویه های جاری (و با توجه به تغییرات احتمالی تا سال 1404)، زوجین متقاضی طلاق توافقی ملزم هستند ابتدا در سامانه تصمیم (سامانه نوبت دهی طلاق) ثبت نام کرده و در جلسات مشاوره خانواده در مراکز بهزیستی شرکت کنند. پس از طی مراحل مشاوره (معمولاً 5 جلسه و حدود 45 روز)، در صورت اصرار زوجین بر جدایی و عدم انصراف، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود. این گواهی، پیش نیاز قانونی برای تقدیم دادخواست طلاق توافقی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. هدف از این جلسات، صرفاً تلاش برای سازش نیست، بلکه ارزیابی وضعیت روحی و روانی زوجین و ارائه راهکارهای حمایتی نیز مد نظر است.

بر اساس قوانین جاری، گذراندن جلسات مشاوره خانواده و دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق از سامانه تصمیم، پیش شرط الزامی برای ثبت دادخواست طلاق توافقی است.

مراحل گام به گام روال قانونی طلاق توافقی (صفر تا صد)

فرآیند طلاق توافقی، علیرغم نامش که حاکی از سادگی است، دارای مراحل قانونی و اداری مشخصی است که رعایت دقیق آن ها برای پیشبرد پرونده ضروری است. در این بخش، به تفصیل به هر یک از این گام ها می پردازیم.

گام 1: مشاوره اجباری خانواده (پیش نیاز اولیه)

نخستین گام در روال طلاق توافقی، مراجعه به مراکز مشاوره خانواده تحت نظارت سازمان بهزیستی است. این مرحله به موجب قانون حمایت خانواده مصوب 1391 الزامی شده و هدف آن، فرصتی دوباره برای زوجین جهت بازنگری در تصمیم خود و احتمالاً دستیابی به سازش است.

1. لزوم قانونی و هدف: تمامی زوجین متقاضی طلاق توافقی باید قبل از هر اقدام قضایی، در جلسات مشاوره شرکت کنند. هدف، تلاش برای صلح و سازش و کاهش آسیب های اجتماعی طلاق است.
2. نحوه ثبت نام: زوجین باید در سامانه تصمیم (سامانه نوبت دهی طلاق) ثبت نام کرده و نوبت دریافت کنند. پس از ثبت نام، به یکی از مراکز غربالگری و سپس به مراکز مشاوره خانواده معرفی می شوند.
3. تعداد جلسات و مدت زمان: معمولاً این جلسات شامل 5 نوبت مشاوره است که ممکن است تا 45 روز به طول انجامد. در پایان این دوره، مشاورین خانواده نتیجه را اعلام می کنند.
4. صدور گواهی عدم انصراف از طلاق: در صورتی که پس از جلسات مشاوره، زوجین همچنان بر جدایی اصرار داشته باشند و امکان سازش فراهم نشود، گواهی عدم انصراف از طلاق برای آن ها صادر می شود. این گواهی، مجوز قانونی برای مراحل بعدی است.
5. نکات رقابتی و راهکارها: در برخی شرایط خاص (مانند حضور یکی از زوجین در خارج از کشور یا بیماری خاص که امکان حضور در جلسات مشاوره را سلب کند)، مرکز غربالگری ممکن است گواهی عدم انصراف را بدون گذراندن کامل جلسات صادر کند. همچنین، در برخی شهرهای بزرگ مانند تهران، رویه ای وجود دارد که زوجین ابتدا دادخواست طلاق یک طرفه ثبت کرده و سپس در دادگاه آن را به طلاق توافقی تبدیل می کنند. در این روش، گاهی نیاز به مراجعه به سامانه تصمیم و گذراندن کامل جلسات مشاوره بهزیستی از بین می رود و مشاوره صرفاً در واحد مشاوره دادگاه انجام می شود که معمولاً زمان بر نیست.

گام 2: تنظیم و تقدیم دادخواست طلاق توافقی

پس از دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق، گام بعدی تنظیم و ارائه دادخواست طلاق توافقی است. این فرآیند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.

1. مرجع تقدیم: دادخواست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. ثبت نام در سامانه ثنا برای هر دو طرف الزامی است تا ابلاغیه های دادگاه به صورت الکترونیکی ارسال شوند.
2. مدارک لازم:
   • اصل سند ازدواج یا رونوشت آن.
   • اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین.
   • گواهی عدم انصراف از طلاق صادر شده از مراکز مشاوره (یا گواهی های مشابه در رویه های خاص).
   • توافق نامه کتبی و جامع زوجین در خصوص تمامی موارد مالی و غیرمالی (مهریه، نفقه، حضانت، اجرت المثل، جهیزیه).
   • در صورت استفاده از وکیل، وکالت نامه رسمی وکیل.

گام 3: تعیین شعبه و وقت رسیدگی (ابلاغیه دادگاه)

بعد از تقدیم دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع و شعبه رسیدگی کننده تعیین می شود. این مرحله با ارسال ابلاغیه به زوجین یا وکلای آن ها اطلاع رسانی می گردد.

1. نحوه ابلاغ: ابلاغ وقت دادرسی و اطلاعات شعبه از طریق پیامک به شماره همراه ثبت شده در سامانه ثنا و همچنین در حساب کاربری ثنای زوجین ارسال می شود.
2. پیگیری پرونده: اهمیت دارد که زوجین یا وکلای آن ها وضعیت پرونده را به صورت مستمر از طریق سامانه عدل ایران پیگیری کنند تا از زمان دقیق جلسه دادگاه مطلع شوند.

گام 4: حضور در دادگاه خانواده و بررسی توافقات

در تاریخ تعیین شده، زوجین یا وکلای آن ها باید در شعبه دادگاه خانواده حضور یابند. در این جلسه، قاضی به بررسی توافقات صورت گرفته می پردازد.

1. حضور در جلسه: حضور هر دو زوج یا وکلای تام الاختیار آن ها در دادگاه الزامی است.
2. بررسی توافقات: قاضی دادگاه توافقات زوجین را از نظر مطابقت با قوانین و عدم تضییع حقوق طرفین، به خصوص زوجه، مورد بررسی قرار می دهد. در صورت نیاز، توضیحات و اصلاحاتی ممکن است درخواست شود.
3. نقش داوری: در طلاق توافقی، فرآیند داوری (که در طلاق های یک طرفه از اهمیت بیشتری برخوردار است) معمولاً تشریفاتی بوده و در صورت ارائه توافق نامه کامل و جامع، قاضی نیازی به ارجاع به داوری نمی بیند یا آن را در حد تشریفات محدود می کند.

گام 5: احراز شرایط خاص زوجه (عدم بارداری و بکارت)

یکی از مراحل مهم و قانونی در طلاق، احراز وضعیت بارداری و بکارت زوجه است که تأثیر مستقیمی بر نوع طلاق و مدت عده دارد.

1. لزوم گواهی عدم بارداری: زوجه ملزم به ارائه گواهی عدم بارداری است. این گواهی می تواند از طریق آزمایشگاه های معتبر صادر شود. گاهی نیز اقرار زوجه مبنی بر عدم بارداری مورد قبول دادگاه قرار می گیرد، اما برای ثبت نهایی طلاق در دفترخانه، اغلب نیاز به گواهی آزمایشگاهی است. در صورت بارداری، طلاق بلامانع است، اما این موضوع در رای دادگاه ذکر می شود و زن تا پایان وضع حمل در عده است.
2. شرایط زوجه دوشیزه (باکره): اگر زوجه دوشیزه باشد، در تهران رویه دادگاه ها معرفی به پزشکی قانونی برای دریافت گواهی بکارت است. این گواهی برای اطمینان از عدم نزدیکی و تعیین تکلیف مهریه (نصف مهریه در صورت عدم نزدیکی) و نوع طلاق (طلاق بائن غیرمدخوله که عده ندارد) ضروری است.
3. وضعیت زوجه یائسه: در مورد زوجه یائسه، نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری یا بکارت نیست، زیرا این افراد از نظر شرعی و قانونی عده ندارند.

گام 6: صدور گواهی عدم امکان سازش

پس از تکمیل تمامی مراحل، از جمله بررسی توافقات و احراز شرایط زوجه، قاضی دادگاه اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید.

1. محتویات گواهی: این گواهی، شامل تمامی توافقات دقیق زوجین در خصوص مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، اجرت المثل، جهیزیه و سایر موارد است.
2. تسریع قطعیت رای: برای جلوگیری از اطاله دادرسی و تسریع در قطعیت حکم، وکلای زوجین معمولاً از سوی موکلین خود وکالت دارند که حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی را ساقط کنند. با اسقاط این حقوق، رای دادگاه در همان جلسه قطعیت یافته و قابلیت اجرایی پیدا می کند.
3. مدت اعتبار گواهی: گواهی عدم امکان سازش، از تاریخ قطعیت، به مدت سه ماه اعتبار دارد. در صورتی که زوجین در این مدت برای ثبت طلاق به دفترخانه مراجعه نکنند، اعتبار گواهی منقضی شده و برای ادامه فرآیند باید مجدداً اقدام کنند. البته در برخی موارد با ترفندهای حقوقی می توان این مدت را تا ۶ ماه افزایش داد، به این صورت که یکی از زوجین در مدت سه ماه اول، ثبت اولیه را در دفتر طلاق انجام دهد و سپس سه ماه دیگر فرصت خواهد بود.

گام 7: مراجعه به دفتر رسمی ثبت طلاق (محضر)

آخرین مرحله از روال قانونی طلاق توافقی، مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق (محضر) برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در شناسنامه است.

1. مدارک لازم برای محضر:
   • گواهی عدم امکان سازش (قطعی شده).
   • اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین.
   • گواهی عدم بارداری (در صورت لزوم).
   • گواهی بکارت (در صورت لزوم و دوشیزه بودن زوجه).
   • اصل سند ازدواج.
   • در صورت حضور وکیل، وکالت نامه وکیل.
2. لزوم حضور: حضور زوجین یا وکلای آن ها در دفترخانه الزامی است.
3. نکته رقابتی (وکالت اداری): مطابق برخی بخشنامه های جدید قوه قضاییه که از اردیبهشت 1402 اجرایی شده، وکالت وکیل دادگستری صرفاً برای مراحل قضایی و اخذ رای دادگاه پذیرفته می شود و برای ثبت نهایی طلاق در محضر، در صورت عدم حضور موکل، نیاز به «وکالت اداری رسمی» از سوی موکل (که در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم می شود) است. این موضوع به این معناست که وکلای دادگستری نمی توانند صرفاً با وکالت قضایی خود، اقدام به ثبت طلاق در محضر کنند و باید از موکل خود، یک وکالت نامه رسمی اداری جداگانه برای ثبت طلاق در دفترخانه دریافت نمایند.
4. شرایط اجرای صیغه طلاق: صیغه طلاق باید در زمان پاکی زوجه (عدم عادت ماهانه) جاری شود. حضور دو شاهد مرد عادل نیز در زمان اجرای صیغه الزامی است.
5. تحویل طلاق نامه و مهر شناسنامه: پس از اجرای صیغه و ثبت رسمی، طلاق نامه به زوجین تحویل داده می شود و شناسنامه های آن ها مهر طلاق می خورد.
6. سهمیه بندی طلاق: از سال 1398، برای هر دفتر رسمی ثبت طلاق در هر استان، سهمیه ای برای ثبت تعداد طلاق ها در نظر گرفته شده است. این موضوع می تواند در اواخر سال به دلیل پر شدن سهمیه، روند ثبت طلاق را با چالش مواجه کند یا منجر به دریافت هزینه های بیشتر توسط دفاتر سودجو شود. زوجین می توانند برای یافتن دفاتر دارای ظرفیت، به لینک های معرفی شده توسط قوه قضائیه مراجعه کنند.

طلاق توافقی با وکیل و بدون وکیل (مقایسه جامع)

زوجین متقاضی طلاق توافقی، این انتخاب را دارند که فرآیند را شخصاً پیگیری کنند یا از خدمات وکیل استفاده نمایند. هر دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند که در ادامه به آن ها می پردازیم.

طلاق توافقی با وکیل

استفاده از وکیل در پرونده های طلاق توافقی، می تواند مزایای قابل توجهی را برای زوجین به همراه داشته باشد. وکیل متخصص در امور خانواده، می تواند نقش کلیدی در تسهیل و تسریع این فرآیند ایفا کند.

مزایا:

1. سرعت و تسریع روند: وکلای مجرب با آشنایی کامل به رویه های قضایی و اداری، می توانند مراحل را به سرعت پیش ببرند. در تهران، با استفاده از وکیل، مدت زمان اخذ رای طلاق توافقی می تواند به 10 تا 30 روز کاری کاهش یابد، در حالی که در روش بدون وکیل ممکن است بسیار طولانی تر باشد.
2. کاهش استرس و تنش: حضور وکیل به جای زوجین در اکثر جلسات دادگاه و دفاتر، از مواجهه مستقیم آن ها با یکدیگر و کاهش تنش های احتمالی جلوگیری می کند.
3. عدم نیاز به حضور مستقیم: وکیل می تواند در بیشتر مراحل، به جای موکلین حضور یابد و نیاز به مراجعات مکرر زوجین به دادگاه و دفاتر خدمات قضایی را از بین ببرد. این امر به ویژه برای زوجینی که در شهرهای مختلف زندگی می کنند یا امکان حضور فیزیکی ندارند، بسیار مهم است.
4. دقت حقوقی و حفظ حقوق: وکیل با دانش حقوقی خود، توافق نامه را به گونه ای تنظیم می کند که تمامی حقوق و تعهدات طرفین به صورت دقیق و قانونی لحاظ شود و از بروز مشکلات حقوقی در آینده پیشگیری می کند.
5. پاسخگویی به سوالات و ارائه راهنمایی: وکیل می تواند در تمامی مراحل، به سوالات حقوقی زوجین پاسخ دهد و راهنمایی های لازم را ارائه کند.

معایب:

1. هزینه حق الوکاله: مهم ترین عیب این روش، تحمیل هزینه حق الوکاله وکیل است که می تواند بسته به پیچیدگی پرونده و تجربه وکیل، متفاوت باشد.

مدت زمان و هزینه های تقریبی:

مدت زمان تقریبی طلاق توافقی با وکیل در شهرهای بزرگ مانند تهران حدود 10 تا 30 روز کاری و در شهرستان ها ممکن است کمی متفاوت باشد. هزینه ها شامل حق الوکاله وکیل (که معمولاً برای هر وکیل به صورت جداگانه تعیین می شود)، هزینه های دادرسی، و هزینه های مشاوره (در صورت لزوم) است.

طلاق توافقی بدون وکیل

برخی زوجین ترجیح می دهند به دلیل صرفه جویی در هزینه ها یا تمایل به پیگیری شخصی، بدون وکیل اقدام به طلاق توافقی کنند.

مزایا:

1. صرفه جویی در حق الوکاله: مهم ترین مزیت این روش، حذف هزینه حق الوکاله وکیل است.

معایب:

1. نیاز به حضور و پیگیری مداوم: زوجین باید شخصاً در تمامی مراحل، از ثبت نام در سامانه تصمیم و شرکت در جلسات مشاوره تا حضور در دادگاه و دفترخانه، حضور داشته باشند. این فرآیند ممکن است زمان بر و خسته کننده باشد.
2. زمان بر بودن: به دلیل عدم آشنایی با رویه های اداری و حقوقی، ممکن است فرآیند طولانی تر شود.
3. ریسک خطاهای حقوقی: عدم آگاهی کافی از قوانین و مقررات می تواند منجر به تنظیم ناقص یا نادرست توافق نامه و در نتیجه تضییع حقوق یکی از طرفین یا بروز مشکلات حقوقی در آینده شود.
4. افزایش استرس و تنش: مواجهه مکرر زوجین با یکدیگر در محیط های قضایی می تواند تنش زا باشد.

مدت زمان تقریبی طلاق توافقی بدون وکیل:

مدت زمان طلاق توافقی بدون وکیل، به دلیل لزوم گذراندن کامل جلسات مشاوره بهزیستی (حدود 45 روز) و سپس پیگیری مراحل قضایی، معمولاً طولانی تر از روش با وکیل است و می تواند تا چند ماه به طول انجامد.

جزئیات مهم در توافقات طلاق توافقی (حقوق و تعهدات)

مهم ترین بخش طلاق توافقی، تنظیم دقیق و جامع توافق نامه ای است که تمامی حقوق و تعهدات زوجین را به وضوح بیان کند. این توافقات، مبنای رای دادگاه و ثبت نهایی طلاق خواهند بود.

مهریه

مهریه یکی از اساسی ترین مسائل مالی در طلاق توافقی است که نحوه تعیین تکلیف آن به توافق زوجین بستگی دارد. سناریوهای مختلفی برای توافق بر سر مهریه وجود دارد:

1. بخشش کامل: زوجه می تواند تمام مهریه خود را به زوج ببخشد (ابراء کند) یا در قبال طلاق، آن را بذل کند.
2. بخشش بخشی از مهریه: توافق بر سر بخشش قسمتی از مهریه و مطالبه یا تقسیط باقیمانده.
3. تقسیط یا پرداخت یکجا: زوجین می توانند توافق کنند که کل مهریه یا بخش باقیمانده آن به صورت یکجا یا اقساطی پرداخت شود.
4. تبدیل به مال: توافق بر سر تبدیل مهریه از وجه نقد یا سکه به مال منقول یا غیرمنقول (مانند انتقال سهام شرکت، ملک یا خودرو).

نکته حیاتی: شرایط «رجوع از بذل مهریه» توسط زوجه در ایام عده (برای زوجه غیر باکره و غیر یائسه) بسیار مهم است. در طلاق خلع، زوجه مالی (مانند مهریه) را در قبال طلاق بذل می کند. اگر زوجه دوشیزه یا یائسه نباشد، در طول مدت عده (سه ماه و ده روز پس از ثبت طلاق)، این حق را دارد که به مهریه بذل شده رجوع کند. در صورت رجوع زوجه، نوع طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و زوج نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند. برای جلوگیری از این اتفاق، راه هایی مانند ثبت طلاق به صورت بائن (مانند طلاق خلع با بذل مهریه به میزان غیرقابل رجوع) یا توافقات حقوقی خاص در توافق نامه می تواند مد نظر قرار گیرد.

نفقه (زوجه و فرزندان)

تعیین تکلیف نفقه، از دیگر موارد ضروری در توافق نامه طلاق است.

1. نفقه زوجه: تعیین وضعیت نفقه معوقه (در صورت وجود) و نفقه ایام عده زوجه (در صورتی که طلاق بائن نباشد و زوجه در عده باشد). غالباً در طلاق توافقی، زوجه از نفقه معوقه یا نفقه ایام عده صرف نظر می کند.
2. نفقه فرزندان: نفقه فرزندان در وهله اول بر عهده پدر است. اما زوجین می توانند در توافق نامه خود، ترتیبات دیگری را برای پرداخت نفقه فرزندان (مثلاً تعهد مادر به پرداخت در ازای دریافت مزایای دیگر) پیش بینی کنند.

حضانت و ملاقات فرزندان

تعیین تکلیف حضانت و نحوه ملاقات فرزندان، با توجه به مصلحت کودک، اهمیت ویژه ای دارد.

1. حضانت: زوجین می توانند در مورد حضانت فرزندان (تا سن بلوغ که برای دختر 9 سال تمام قمری و برای پسر 15 سال تمام قمری است) توافق کنند. دادگاه این توافق را با در نظر گرفتن مصلحت فرزند تأیید می کند.
2. ملاقات: والدی که حضانت فرزند را بر عهده ندارد، حق ملاقات با فرزند را خواهد داشت. تعیین زمان، مکان و شرایط ملاقات به توافق زوجین بستگی دارد و این حق، قابل سلب نیست. در صورت عدم توافق، دادگاه در این زمینه تصمیم گیری می کند.
3. خروج فرزند از کشور: خروج فرزند مشترک از کشور نیاز به رضایت کتبی هر دو والد دارد. در صورت عدم توافق، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت فرزند، تصمیم گیری خواهد کرد و معمولاً اجازه خروج به صورت دائمی یا با محدودیت های شدید صادر می شود.

اجرت المثل و نحله

اجرت المثل ایام زوجیت و نحله نیز از مواردی است که باید در توافق نامه تعیین تکلیف شود.

1. امکان توافق: زوجین می توانند بر سر مبلغ اجرت المثل یا نحله توافق کنند یا زوجه از مطالبه آن صرف نظر کند. در بسیاری از موارد طلاق توافقی، زوجه در ازای مزایای دیگر، از این حقوق خود می گذرد.
2. تعریف: اجرت المثل به دستمزدی گفته می شود که زوجه در ازای خدماتی که در خانه همسر انجام داده و شرعاً بر او واجب نبوده، می تواند مطالبه کند. نحله نیز مبلغی است که در صورت عدم استحقاق اجرت المثل، دادگاه با توجه به سال های زندگی مشترک و توان مالی زوج، به زوجه پرداخت می کند.

جهیزیه

نحوه استرداد یا تقسیم جهیزیه نیز از جمله مواردی است که در توافق نامه ذکر می شود.

1. استرداد یا توافق: زوجه می تواند لیست جهیزیه خود را ارائه و خواهان استرداد آن شود، یا زوجین می توانند بر سر تقسیم اقلام جهیزیه یا دریافت معادل مالی آن توافق کنند.

تقسیم اموال مشترک (خارج از دادگاه خانواده)

دادگاه خانواده مستقیماً وارد تقسیم اموال مشترک زوجین نمی شود. این موضوع نیازمند توافق جداگانه یا طرح دادخواست مستقل است.

1. نیاز به توافق یا دادخواست جداگانه: در صورتی که زوجین اموال مشترکی داشته باشند (مانند ملک، خودرو یا حساب بانکی مشترک) و تمایل به تقسیم آن داشته باشند، باید یا به صورت خصوصی و با رضایت کتبی توافق کنند یا از طریق دادخواست جداگانه (خارج از پرونده طلاق توافقی) اقدام به تقسیم آن از طریق دادگاه های عمومی نمایند. این توافق می تواند در ضمن همان توافق نامه طلاق نیز گنجانده شود، اما اجرای آن ممکن است نیاز به اقدامات ثبتی جداگانه داشته باشد.

سوالات متداول (FAQ) و نکات حیاتی

در ادامه، به برخی از پرسش های رایج و نکات کلیدی که در طول روال قانونی طلاق توافقی ممکن است با آن ها مواجه شوید، پاسخ می دهیم.

سوالات متداول

آیا امکان پشیمانی از طلاق توافقی وجود دارد؟

بله، تا قبل از ثبت رسمی طلاق در دفترخانه، هر یک از زوجین می توانند حتی بدون رضایت دیگری از توافق خود منصرف شوند. اگر این پشیمانی در مراحل اولیه (قبل از ثبت دادخواست یا قبل از صدور رای دادگاه) باشد، پرونده متوقف خواهد شد. حتی پس از صدور گواهی عدم امکان سازش و قبل از ثبت در محضر نیز امکان انصراف وجود دارد و در این صورت، رای دادگاه پس از سه ماه منقضی می شود و قابلیت اجرا نخواهد داشت.

اگر یکی از زوجین به توافقات عمل نکند، چه باید کرد؟

توافقات مندرج در گواهی عدم امکان سازش، جنبه اجرایی دارند. در صورتی که یکی از زوجین به تعهدات خود (مثلاً پرداخت مبلغی از مهریه یا تحویل جهیزیه) عمل نکند، طرف دیگر می تواند با مراجعه به همان شعبه دادگاه صادرکننده رای، درخواست صدور اجراییه نماید و دادگاه مکلف به پذیرش و پیگیری اجرای آن است.

آیا می توان نام همسر را پس از طلاق از شناسنامه پاک کرد؟

بله، اگر زوجه دوشیزه باشد (باکره) و نزدیکی صورت نگرفته باشد، پس از ثبت طلاق، می تواند با ارائه گواهی بکارت از پزشکی قانونی و درخواست به اداره ثبت احوال، نام همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کند. در غیر این صورت، نام همسر در شناسنامه باقی می ماند.

آیا رضایت پدر برای طلاق زوجه باکره در طلاق توافقی لازم است؟

خیر، در طلاق توافقی، رضایت پدر برای طلاق زوجه باکره لازم نیست. ملاک، توافق و رضایت خود زوجین است.

تکلیف وکالت طلاق (حق طلاق) در طلاق توافقی چیست؟

اگر زن دارای حق طلاق (وکالت در طلاق) باشد، این وکالت می تواند روند طلاق توافقی را تسهیل کند، به خصوص اگر مرد در مراحل حضور نیابد. با این حال، حتی با وجود حق طلاق، اگر طلاق به صورت توافقی باشد، نیاز به حضور هر دو طرف (یا وکلای آن ها) و رسیدگی قضایی است. وکالت طلاق صرفاً به زن اختیار می دهد که به جای مرد، خودش اقدام به طلاق کند، اما الزامات قانونی طلاق توافقی (مانند مشاوره) همچنان پابرجا هستند.

چگونه می توان از اعتبار و صحت توافقات اطمینان حاصل کرد؟

برای اطمینان از اعتبار و صحت توافقات، لازم است که این توافقات به صورت کتبی، جامع و با جزئیات کامل تنظیم شوند. مشاوره با وکیل متخصص در امور خانواده، تنظیم توافق نامه توسط وکیل و درج تمامی مفاد آن در گواهی عدم امکان سازش صادره از دادگاه، بهترین راهکار برای تضمین اعتبار توافقات است.

اگر مدارک اصلی (مانند عقدنامه) مفقود شوند، چه باید کرد؟

در صورت مفقود شدن عقدنامه، می توانید با مراجعه به دفترخانه ای که ازدواج در آن ثبت شده، رونوشت یا المثنی عقدنامه را دریافت کنید. برای سایر مدارک مانند شناسنامه و کارت ملی نیز باید به ادارات مربوطه مراجعه و نسبت به صدور المثنی اقدام نمایید.

آیا می توان در شهری غیر از محل سکونت یا عقد، طلاق گرفت؟

صلاحیت دادگاه خانواده برای رسیدگی به دعوای طلاق، اصالتاً با دادگاه محل اقامت زوجه است. با این حال، در طلاق توافقی، اگر زوجین در این خصوص توافق کنند و دادگاه نیز بپذیرد، می توانند در شهر دیگری که یکی از طرفین اقامت دارد یا حتی محل وقوع عقد بوده است، دادخواست ارائه دهند. البته این موضوع در عمل با پیچیدگی هایی همراه است و نیاز به مشاوره حقوقی دارد.

آیا باردار بودن زوجه مانع طلاق توافقی است؟

خیر، باردار بودن زوجه مانع از طلاق توافقی نیست. اما این موضوع در رای دادگاه ذکر می شود و زن تا پایان وضع حمل در عده طلاق خواهد بود. تعیین تکلیف حضانت و نفقه فرزند متولد نشده نیز باید در توافق نامه لحاظ شود.

چه زمانی بعد از طلاق توافقی می توان مجدداً ازدواج کرد؟

زوجه پس از طلاق، ملزم به رعایت عده است (مگر اینکه باکره یا یائسه باشد). مدت عده در طلاق رجعی سه طُهر (سه دوره عادت ماهانه) و در طلاق بائن غیرمدخوله عده ندارد. در طلاق توافقی اگر زن باکره یا یائسه نباشد، پس از اتمام دوره عده (که معمولاً سه ماه و ده روز است) می تواند مجدداً ازدواج کند. در این مدت، او حق ازدواج مجدد ندارد.

نکات مهم برای ایرانیان خارج از کشور در طلاق توافقی

ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز می توانند از طریق اعطای وکالت به وکیل دادگستری در ایران، اقدام به طلاق توافقی نمایند. اعطای وکالت می تواند از طریق سامانه میخک وزارت امور خارجه (بخش کنسولی سفارتخانه ها و کنسولگری های ایران در خارج از کشور) انجام شود.

حتی با وجود توافق اولیه، امکان پشیمانی از طلاق توافقی تا لحظه ثبت رسمی در محضر وجود دارد و توافقات قبلی را بی اثر می کند.

نتیجه گیری

روال قانونی طلاق توافقی، یک فرآیند حقوقی است که می تواند به زوجین کمک کند تا با کمترین تنش و آسیب، به زندگی مشترک خود پایان دهند. آگاهی جامع و دقیق از تمامی مراحل، الزامات قانونی، مدارک مورد نیاز و جزئیات توافقات کلیدی، برای پیشبرد موفقیت آمیز این مسیر حیاتی است.

تصمیم گیری مسئولانه و شفافیت در تعیین حقوق و تعهدات هر یک از زوجین در توافق نامه، بنیان یک جدایی سالم و بدون چالش های آتی را فراهم می آورد. این توافقات، نه تنها به سرعت بخشیدن به روند پرونده کمک می کنند، بلکه از بروز اختلافات و دعاوی بعدی نیز پیشگیری می نمایند. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اداری موجود، بهره گیری از مشاوره حقوقی تخصصی، به ویژه از وکلای باتجربه در امور خانواده، می تواند به تضمین حقوق زوجین و تسریع فرآیند طلاق توافقی یاری رساند. این امر به زوجین اطمینان می دهد که تمامی جنبه های قانونی به درستی رعایت شده و نتیجه ای عادلانه و مطابق با انتظارات حاصل شود.