رسول سلیمی: شورای حکام ۳۵عضوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن از ایران می‌خواهد همکاری‌های خود با این سازمان را افزایش دهد و ممنوعیت اخیر خود را برای بازرسان ارشد لغو کند. این قطعنامه که توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان پیشنهاد شد، با ۲۰رای موافق، ۲رای مخالف و ۱۲رای ممتنع به تصویب رسید.
در بیانیه وزارت امور خارجه کشورمان نیز آمده است: “جمهوری اسلامی ایران ارائه و تصویب این قطعنامه را یک اقدام سیاسی و غیر سازنده و ادامه سیاست های شکست خورده قبلی برخی از کشورهای غربی و تلاش برای سوء استفاده سیاسی از مکانیسم های بین المللی علیه کشورهای مستقل می داند. “
در واکنش به این قطعنامه، چین و روسیه و ایران در بیانیه ای مشترک تاکید کردند: «جمهوری خلق چین، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه متقاعد شده اند که زمان آن رسیده است که کشورهای غربی اراده سیاسی نشان دهند و از چرخه بی پایان تشدید خودداری کنند که تقریبا در دو سال گذشته در حال چرخیدن بوده است و گام لازم را برای احیای برجام اتخاذ کنند. هنوز هم امکان انجام این کار وجود دارد. جمهوری خلق چین، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه برای آن آماده هستند.»
در همین حال، لی سونگ، نماینده دائم چین در آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته «ایران به تازگی پس از مرگ رئیس جمهور ابراهیم رئیسی عزای ملی برگزار کرده و قرار است انتخابات ریاست جمهوری را در اواخر این ماه برگزار کند. در این موقعیت ویژه، حرکت برخی کشورها برای تحریک ایران در جهت اهداف سیاسی مسئله هسته ای ایران غیر سازنده است.»
سفر بدون نتیجه گروسی به ایران در اردیبهشت ماه
پیشتر و در اردیبهشت ۱۴۰۳ و در جریان سفر رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران، گروسی در جریان نشست خبری که در حاشیه کنفرانس علوم و فنون هسته‌ای در اصفهان برگزار شده بود با اشاره به اینکه قرار نیست توافق تازه‌ای بین آژانس و تهران امضا شود تاکید کرد که پیشنهاداتی شامل گام‌های عملیاتی به ایران داده و نمایندگان دو طرف در حال ارائه تعریف‌های خود از این گام‌های دو طرفه هستند. او در ادامه اشاره کرده بود که ایران و آژانس توافق کردند که سند پیشین توافق شده میان طرفین همچنان معتبر است و همکاری‌ها در آن چارچوب ادامه یابد.
اشاره گروسی به موافقت‌نامه‌ای است که طرفین در اسفند ۱۴۰۱ بر سر آن با یکدیگر به تفاهم رسیدند. در آن توافق طرفین در خصوص همکاری درباره مسائل پادمانی با یکدیگر به نتیجه رسیدند و قرار شد ایران درخصوص سه مکان مشکوک از نظر آژانس که در آنجا رد اورانیوم پیدا شده بود اطلاعات بیشتری را در اختیار آژانس قرار دهد.
در ماه سپتامبر، ایران بسیاری از کارشناسان ارشد غنی سازی اژانس بین المللی انرژی اتمی را در تیم بازرسی ممنوع کرد، که رافائل گروسی، رئیس اژانس بین المللی انرژی اتمی، ان را “نامناسب و بی سابقه” و “ضربه ای بسیار جدی” به توانایی اژانس برای انجام کار خود به درستی خواند.
واکنش کشورها به قطعنامه علیه ایران
این در حالی است که چین و روسیه به این قطعنامه رای مخالف داده و کشورهای هند، اندونزی، کنیا، نامیبیا، قطر، ترکیه، الجزایر، ارمنستان، بورکینافاسو، بنگلادش، آفریقای جنوبی رای ممتنع دادند. هیات پاراگوئه نیز فاقد حق رای بود.
علاوه بر سه کشور اروپایی پیشنهاد دهنده قطعنامه، دانمارک، اکوادور، فنلاند، ژاپن، کره جنوبی، هلند، سنگاپور، اسپانیا، اوکراین، آمریکا، اروگوئه، آرژانتین، استرالیا، برزیل، بلغارستان، کانادا و کاستاریکا نیز به این قطعنامه رای موافق دادند.
در این قطعنامه که در نشست شورای حکام به تصویب رسید، بدون اشاره به همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از تهران خواسته شده تا برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی «اقدامات ضروری و فوری» صورت دهد.
پیشتر لارا روزن، گزارشگر تارنمای دیپلمات در یک گزارش تفصیلی خبر داده‌بود که ایالات متحده و سه قدرت اروپایی که بخشی از توافق هسته ای۲۰۱۶ ایران بودند، به رغم نگرانی‌های آمریکا، در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه‌ای را منتشر کنند که در آن ایران را به‌دلیل همکاری ناکافی با پادمان‌های هسته‌ای محکوم می‌کند.
علت تغییر نظر امریکا درباره قطعنامه علیه ایران
این در حالی است که متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در نشست خبری روز ۴ژوئن به خبرنگاران گفته: «قصد ندارم اقداماتی را که ممکن است در شورای حکام انجام بدهیم، از قبل بیان کنم. فقط می‌گویم ما در گذشته، در شورای حکام اقدامات قابل توجهی انجام داده ایم. آماده هستیم که در آینده نیز دوباره آن را تکرار کنیم و به مذاکره با شرکایمان، از جمله تروئیکای اروپایی درباره اینکه دقیقا به چه شکلی خواهند بود، ادامه می‌دهیم.» میلر ادامه داد: «اگر قطعنامه‌ای در کار باشد، شاهد موضع آمریکا خواهید بود؛ اما فکر می کنم نباید انتظار داشته باید که عملکردمان ناهماهنگ با شرکایمان در تروئیکای اروپایی باشد. اتحادمان با آن‌ها برایمان مغتنم است و انتظار من این است که ادامه یابد.»
مقام‌های آمریکایی می‌گویند که دولت برای عدم‌توجه اروپایی‌ها به ایران ارزش قائل است. همان‌گونه که متیو میلر گفت: «نباید انتظار داشته باشید که عملکردمان ناهماهنگ با شرکایمان در تروئیکای اروپایی باشد. اتحادمان با آن‌ها برایمان مغتنم است و انتظار من این است که ادامه یابد.»
تروئیکای اروپا در بیانیه‌ای مشترک در نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران خواست «تشدید تنش‌های هسته‌ای خود را متوقف کند» و «به محدودیت‌های تحمیلی» توافق هسته ای۲۰۱۶ ایران، «برنامه جامع اقدام مشترک» بازگردد؛ توافقی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا در سال۲۰۱۸ به‌صورت یک جانبه از آن خارج شد. در بیانیه مشترک فرانسه، انگلیس و آلمان آمده است: «ما آماده ایم از تمام اهرم‌های دیپلماتیک موجود برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای استفاده کنیم.»
آیا نقشه راه بازگشت تحریم های ماقبل برجام در راه است؟
ناظران سیاسی معتقدند اگرچه این طرح در این مرحله نمادین است، اما هدف آن افزایش فشار دیپلماتیک بر ایران است و گزینه ای برای ارجاع بالقوه این موضوع به شورای امنیت سازمان ملل وجود دارد. در گذشته نیز قطعنامه های مشابه باعث شده است که تهران با حذف دوربین های نظارتی و سایر تجهیزات از تاسیسات هسته ای خود و افزایش فعالیت های غنی سازی اورانیوم، تلافی کند.
از سوی دیگر اژانس بین المللی انرژی اتمی گفته که تهران به طور قابل توجهی برنامه هسته ای خود را افزایش داده و اکنون مواد کافی برای ساخت چندین بمب اتمی دارد.
تحلیلگران غربی معتقدند عدم پایبندی ایران به خواسته های قطعنامه در نهایت می تواند منجر به این شود که واشنگتن، متحدان اروپایی آن و سایر شرکا، پرونده تهران را به دلیل عدم رعایت آن به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهند.
در شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایالات متحده، فرانسه یا بریتانیا می توانند اعمال مجدد تمام تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران را که تحت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ لغو شده است، از جمله تحریم های تسلیحاتی، هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی و محدودیت های فعالیت های هسته ای تهران، از سر بگیرند.
لورا هولگیت، سفیر امریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی، در بیانیه ای به یک نقطه عطف» اشاره کرد که در ان دولت ها باید قبل از انقضای مکانیسم انجام این کار در اکتبر ۲۰۲۵ تصمیم بگیرند که آیا این تحریم ها را دوباره اعمال کنند یا خیر.»
۳۱۱۲۱۳