در حالی که مرغ های بومی کشور طی سال های گذشته با افزایش عملکرد ژنتیکی همراه بوده اند و نقشی مهمی در امنیت غذایی و پدافند غیرعامل دارند مراکز نگهداری و اصلاح نژاد این پرندگان به دلیل فرسودگی زیرساخت ها کمبود تجهیزات و مشکلات مدیریتی با محدودیت هایی در اجرای برنامه های توسعه ای مواجه شده اند؛ موضوعی که ضرورت تدوین و اجرای برنامه ای عملیاتی از سوی متولیان را دوچندان کرده است.
به گزارش ترندونی مرغ های بومی به لحاظ ژنتیکی از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار هستند و می توانند نقش پررنگی را در پدافند غیرعامل ایفا کنند. عملکرد مرغ های بومی در پی چند دهه تحقیق و توسعه در مراکز مربوطه ۵۵ تا ۶۵ درصد به نسبت توده های اولیه افزایش داشته اما برخی تصمیم گیری ها در سال های اخیر مشکلات متعددی را برای مراکز نگهداری و اصلاح نژاد مرغ های بومی ایجاد کرده است و همین مسئله منجر به توقف توسعه و ارتقاء این پرندگان شده است.
بر اساس آخرین سرشماری کشاورزی در سال ۱۴۰۳ بیش از یک میلیون بهره بردار مرغ بومی در کشور وجود دارد. مرغ های بومی با نگهداری در سیستم های پرورش باز روستایی از طریق گردش در مزارع مصرف ضایعات کشاورزی و پسماند سفره خانوارهای روستایی با کمترین هزینه نسبت به پرورش مرغ های صنعتی می توانند بخشی از پروتئین مورد نیاز جامعه شامل گوشت و تخم مرغ را تامین کنند. ارزش ژنتیکی مرغ های بومی بسیار بالا است و به عنوان ثروت ملی محسوب می شوند؛ همچنین این پرندگان نقش پررنگی در پدافند غیرعامل ایفا می کنند چراکه صنعت مرغداری در کشور به عنوان تامین کننده عمده گوشت مرغ و تخم مرغ به طور کامل وابسته به واردات مرغ اجداد است.
بر اساس آخرین آمار وزارت جهادکشاورزی در سال ۱۴۰۲ معادل ۲.۷ میلیون تن گوشت مرغ و ۱.۳ میلیون تن تخم مرغ در بستر صنعت مرغداری تولید شده است؛ بررسی ها نشان می دهد مرغ لاین آرین به عنوان یک ظرفیت داخلی می تواند از توقف تولید گوشت مرغ در صورت عدم امکان واردات مرغ اجداد گوشتی به کشور جلوگیری کند اما در صنعت مرغ تخمگذار ظرفیتی جز مرغ های بومی وجود ندارد و اگر به هر دلیلی از جمله جنگ تحریم یا شیوع بیماری در کشورهای صادرکننده امکان تامین مرغ اجداد تخمگذار وجود نداشته باشد بعد از چند ماه تولید تخم مرغ صنعتی در کشور متوقف خواهد شد. بنابراین مرغ های بومی با ظرفیت بالای تخمگذاری نقش پررنگی برای جلوگیری از توقف تولید تخم مرغ در کشور خواهند داشت.
بررسی تاریخچه مرغ های بومی نشان می دهد بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سازمان جهاد سازندگی با هدف محرومیت زدایی اشتغال زایی در روستا و همچنین جلوگیری از انقراض این پرندگان در کشور طرح نگهداری و اصلاح نژاد مرغ های بومی را آغاز کرد. با گذشت چند دهه از آغاز این طرح در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی با داشتن ۶ مرکز نگهداری و اصلاح نژاد مرغ بومی مسئولیت این طرح را بر عهده دارد. که در حال حاضر این مراکز در استان های آذربایجان فارس یزد اصفهان مازندران و خراسان هستند.
فعالیت این مراکز در کشور ضمن حفظ بسیاری از ژن های موثر و اقتصادی مرغ های بومی در کشور زمینه توسعه و ارتقاء عملکرد آن ها را فراهم کرده است در این راستا شعله قربانی – عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور – ضمن اشاره به ثبت ۶ نژاد مرغ بومی اصلاح شده دو منظوره در کشور گفت: این نژادهای اصلاح شده دو منظوره دارای ترکیب ژنتیکی پایدار و از شجره ای ۳۰ ساله برخوردارند به طوریکه تولید گوشت و تخم مرغ این نژادهای اصلاح شده نسبت به توده های اولیه به طور میانگین ۵۵ تا ۶۵ درصد افزایش یافته است.
بررسی ها نشان می دهد ظرفیت ژنتیکی مرغ های بومی همچنان قابلیت بالایی برای ارتقاء عملکرد و توسعه را دارند اما به علت وجود مشکلاتی در مراکز نگهداری و اصلاح نژاد مرغ بومی در سطح کشور از جمله فرسودگی تاسیسات و زیرساخت ها قرار گرفتن مراکز در داخل شهرها به علت توسعه شهری طی چند دهه گذشته عدم وجود تجهیزات بروز و کارآمد در مراکز ضعف شدید نیروی انسانی و… امکان اجرای طرح های اصلاح نژادی گرفته شده است؛ از طرفی این مشکلات سطح امنیت زیستی مراکز نگهداری و اصلاح نژادی را به حداقل ممکن رسانده و احتمال نابودی این ذخایر ژنتیکی را افزایش داده است.
بر ای رفع این مشکلاتی که طی سالیان گذشته به وجود آمده نیاز به برنامه ای منسجم و عملیاتی از سوی وزارت جهاد کشاورزی است و در این راستا معاونت تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مسئول طرح نگهداری و اصلاح نژاد مرغ های بومی در کشور وظیفه دارد ضمن پیگیری لازم برای حل مشکلات این مراکز برنامه ای عملیاتی برای ارتقاء عملکرد و توسعه بازار مرغ های بومی تدوین و اجرا کند؛ در غیر این صورت ظرفیت بی نظیر مرغ های بومی با خطر جدی مواجه خواهند شد.
انتهای پیام