عمومی

آژانس کج می‌کند اما اکنون نمی‌ریزد

رافائل در گزارش خود به نشست فصلی 35 عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پاسخ‌های تهران به پرسش‌های خود در مورد سه موضوع مشکوک را نامناسب خواند و از استانداران خواست تا تصمیم‌گیری کنند. سوء استفاده های دولت بایدن در تحقق خواسته های تهران برای بازگشت به تعهدات هسته ای اش.

آیا همه ادعاهای متضاد در جریان رسیدگی فعلی به طور مساوی سنجیده می شوند؟ یا شاید برتری یک طرف بر طرف دیگر شرایطی را ایجاد کند که در نهایت طرف دیگر مجبور به عقب نشینی از حداکثر موقعیت خود شود؟ در حالی که نشانه‌های نگران‌کننده‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه موضع سختگیرانه علیه تهران با احتمال پذیرش قطعنامه جدید در مورد توانمندی‌های هسته‌ای ایران تقویت می‌شود، انتظار نمی‌رود جدیت آن به حدی باشد که واکنش فوری و تند تهران را برانگیزد.

ایالات متحده و سه کشور عضو ترویکای اروپایی قطعنامه های خود را قبل از نشست شورای حاکم صادر کردند. متن قطعنامه ها چیزی نیست که تل آویو و تندروهای آمریکایی و برخی از متحدان منطقه ای آنها به دنبال اجرای فوری جاه طلبی های خود علیه تهران و در نتیجه ایران هستند. این قطعنامه‌های پیشنهادی، که احتمالاً در متن قطعنامه نهایی شورای حکام منعکس می‌شوند، در بدترین حالت، محدود به هشدارها و نکات برجسته‌ای هستند که ماهیت تهدیدآمیز بازگشت احتمالی پرونده هسته‌ای به شورای امنیت سازمان ملل را برجسته می‌کنند. تصادفی نیست که می توان انتظار داشت ادبیات کنونی متن قطعنامه نگرش قوی نسبت به تهران را نشان دهد.

پیش بینی می شود متن مصوبه نهایی یعنی «بیانیه پایانی» جلسه شورای حکام که با مفهوم «مصوبه» فاصله دارد، همان چیزی باشد که در بالا ذکر شد. در این صورت می توان این گونه تفسیر کرد که آژانس همچنان امیدوار است تهران را برای دستیابی به توافق متقاعد کند یا نمی خواهد آخرین امید خود را در این موضوع از دست بدهد. شورای حکام در بیانیه خود به دنبال حفظ موقعیت خود در آستانه تهدید برای حفظ لبه “نقطه جوش” خواهد بود، اما آن را بیش از حد برآورد نخواهد کرد. دلایل مختلفی را می توان برای موضع نادرست شورای حکام، به ویژه ترویکای آمریکا و اروپا عنوان کرد. اما آیا چنین فرصتی می تواند تهران را مجبور به عقب نشینی کند؟ همچنین با توجه به عمق هشدارها، توصیه‌ها و تهدیدهای یافت شده و پنهان در قطعنامه نهایی، آیا تهران باید پیامدهای وضعیت موجود را در نظر بگیرد؟ آیا موضع جدید آژانس در قبال تهران فرصتی برای یافتن راه بهتری برای خروج از بن بست کنونی از طریق ابتکارات جدید دیپلماتیک فراهم می کند؟

شکی نیست که موضوع هسته ای ایران در پی مذاکرات وین گام به گام به آژانس نزدیک تر شده و متعاقباً در خطر بازگشت به شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته است. این روند که با یخ زدگی شهر بوریم و شرایط سخت تر و دشوارتر برای اقتصاد کشور همراه است، رهایی از تبعات این وضعیت بدون انجام اقدامات لازم برای تهران آسان نیست. تجربه مذاکرات طولانی با جامعه بین المللی در وین که در سال 2015 در سال 2006 توافق بر سر شورای امنیت سازمان ملل متحد حاصل شد و در پی احیای این توافق، نکات اصلی را در این زمینه نشان می دهد. بنابراین، اگر تهران اراده موافقت داشته باشد، باید ابتکارات خود را برای باز کردن هاب های کلیدی و تعیین کننده ارائه کند. عبور از نقطه جوش برای هیچ کشوری ایده آل نخواهد بود.

دکمه بازگشت به بالا