آیین‌نامه به کارگیری مسوول ایمنی در کارگاه‌ها
مصوب ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۴ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به استناد مواد ۸۵، ۸۶، ۹۱ و۱۷۶
هدف: این آیین نامه به منظور ارتقای سطح ایمنی درکارگاه‌های مشمول و نظام‌مند نمودن به کارگیری افراد شایسته و واجد صلاحیت در زمینه تجهیزات ایمنی و لباس آتش نشانی و پیشگیری از حـوادث ناشی از کار و برای صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور تدوین گردیده است.
دامنه شمول: این آیین‌نامه به استناد مواد ۸۵ و۸۶ تـدوین و برای تمامی کارگـاه‌های مشمول این قانون لازم‌الاجراء می‌باشد.
ماده۱ـ کارفرما مکلف است به منظور اجرای آیین‌نامه‌های ایمنی و حفاظت فنی مصوب شورای عالی حفاظت فنی، با توجه به شرایط و مخاطرات کارگاه و بر اساس شرح وظایف پیوست شماره (۱)، افرادی را که مطابق این آیین نامه تأیید صلاحیت شده‌اند را به عنوان مسؤول/ مسوولان ایمنی بکارگیری نماید.
تبصره‌ـ تمامی افرادی که با یکی ازعناوین: مسؤول حفاظت فنی، افسر ایمنی، ناظرایمنی، رابط ایمنی، همیار ایمنی، کارشناس ایمنی در کارگاه‌ها فعالیت می‌نمایند، مشمول این آیین‌نامه بوده و لازم است صلاحیت نامبردگان توسط اداره بازرسی کار بررسی و پس از اخذ تأییدیه، در کارگاه عهده‌دار وظایف محوله مندرج در این آیین‌نامه گردند.
ماده۲ـ سیاست گذاری و تعیین اولویت جذب و نحوه حضور مسؤول/ مسؤولان ایمنی درکارگاه‌های مشمول، براساس وسعت کارگاه، تعداد کارگران شاغل، نوع فعالیت و مخاطرات موجود، به جز مواردی که در آیین‌نامه‌ها و مقررات قانونی مربوطه الزام گردیده، براساس ضوابطی خواهد بود که توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان کارگر و کارفرما در شورای عالی حفاظت فنی و اداره کل بازرسی کار تدوین و توسط مدیرکل بازرسی کار ابلاغ خواهد گردید.
ماده۳ـ احراز و صدورتأییدیه صلاحیت برای مسؤول ایمنی، مطابق جدول پیوست شماره (۲) این آیین‌نامه، توسط اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان (اداره بازرسی کار) انجام می‌شود.
تبصره۱ـ تأییدیه صلاحیت مسؤول ایمنی با امضای رییس بازرسی کار استان و برای مدت دو سال صادر خواهد شد.
تبصره۲ـ تمدید مجدد صلاحیت مسوول ایمنی، با بررسی مستندات ارایه شده مرتبط با شرح وظایف، طی دوره‌های آموزشی و بازرسی از محل کارگاه توسط بازرس کار محل انجام خواهد شد.
تبصره۳ـ درصورت اعتراض متقاضی به عدم تأیید صلاحیت، نظر مدیرکل استان اعلام و در صورت اعتراض مجدد، موضوع توسط اداره کل بازرسی کار بررسی و اعلام نظر قطعی خواهد گردید.
تبصره۴ـ بخشهای غیرحاکمیتی فرآیند تأیید صلاحیت، بنابر تشخیص اداره کل بازرسی کار و مطابق مقررات جاری کشور، قابل واگذاری به بخش غیردولتی خواهد بود.
ماده۴ـ مسؤول/ مسؤولان ایمنی موظف به گذراندن دوره‌های آموزش عمومی و بازآموزی تخصصی خواهند بود که توسط مرجع ذیصلاح موضوع آیین‌نامه آموزش ایمنی کارگران، کارفرمایان و کارآموزان و با هماهنگی اداره کل بازرسی کار تعیین و توسط مجریان آموزشی ذیصلاح برگزار می‌گردد.
تبصره۱ـ افرادی که گواهینامه قبولی در آزمون‌های ادواری دوره عمومی ایمنی که توسط مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار برگزار می‌گردد را ارایه نمایند، از شرط ارایه گواهینامه دوره عمومی معاف می‌باشند.
تبصره۲ـ هزینه‌های مربوط به دوره‌های آموزشی و بازآموزی مورد نیاز مسـوول/ مسوولان ایمنـی شاغل در کارگاه، توسـط کارفـرمای مـربوطه پرداخت خواهد گردید.
ماده۵ ـ کارفرما مکلف است ظرف مدت یک سال نسبت به تطبیق شرایط مسؤول/ مسؤولان ایمنی کارگاه، که قبل ازتصویب این آیین‌نامه مشغول بکار بوده‌اند، با مفاد آیین‌نامه اقدام نماید.
تبصره‌ـ افرادی که قبل از تصویب این آیین‌نامه، با عنوان مسؤول ایمنی در کارگاه مشـغول بکار بـوده‌اند، با ارایه گـواهی سابقه، از شـرط احراز رشـته تحصیلی معاف می‌باشند.
ماده۶ ـ کارفرما مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید تا گزارش عملکرد مسؤول ایمنی بر اساس شرح وظایف پیوست شماره (۱) این آیین‌نامه، در پایان هر فصل به صورت مکتوب و یا از طریق سامانه الکترونیکی که به همین منظور طراحی خواهد شد، به واحد بازرسی اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل ارسال نماید.
تبصره‌ـ سامانه گزارش عملکرد ظرف مدت یکسال از تاریخ تصویب این آیین‌نامه توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طراحی و اجرا خواهد گردید.
ماده۷ـ در خصوص افرادی که بدواً در کارگاه شاغل می‌گردند، کارفرما مکلف است پس از اعلام تأیید صلاحیت مسول ایمنی، با نامبردگان قرارداد کار منعقد ویک نسخه از آن را به اداره تعاون، کار ورفاه اجتماعی محل ارسال و یا در سامانه‌ای که اعلام خواهد شد، ثبت نماید.
ماده۸ ـ کارفرما مکلف است در صورت قطع رابطه کاری با مسؤول ایمنی، مراتب را به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل (بازرسی کار) اعلام و بلافاصله نسبت به جایگزینی فرد واجد شرایط اقدام نماید بطوری که تحت هیچ شرایطی کارگاه بدون مسؤول ایمنی نباشد.
ماده۹ ـ مسؤولیت اجرای شرح وظایف مسؤول ایمنی که در این آیین‌نامه ذکر گردیده بعهده کارفرما بوده و بکارگیری شخص یا اشخاص مذکور رافع مسؤولیت‌های قانونی کارفرما در قبال وظایف محوله براساس قانون کار و سایر قوانین و مقررات دیگر نخواهد بود.
این آیین‌نامه مشتمل بر ۹ ماده و ۹ تبصره به استناد مواد ۸۵، ۸۶، ۹۱ و۱۷۶ در جلسه مورخ ۱۳۹۴/۱/۳۱ شورای عالی حفاظت فنی تدوین و در تاریخ ۱۳۹۴/۲/۱۶ به تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسید.
پیوست شماره ۱ـ شرح وظایف مسؤول ایمنی
۱. همکار ی و تشریک مساعی با بازرسان کار.
۲. شناسایی و مستند نمودن آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل های ایمنی مرتبط با فعالیت کارگاه و پیگیری در خصوص انطباق کارگاه با قوانین مقررات مذکور
۳. شناسا یی خطر، ارزیابی ریسک و تهیه برنامه‌های پاسخگو یی و کنترل خطرات موجود درکارگاه.
۴. پیگیری برنامه‌های مربوط به اقدامات اصلاحی و بهبود شرایط ایمنی در کارگاه و نظارت بر اجرای آنها
۵. تدوین برنامه عملیاتی به منظور بازرسی مستمر از فرآیند انجام کار و شرایط کار کارگران کارگاه در خصوص ایمنی و مستند نمودن نتایج و اعلام به مدیریت و پیگیری تصمیمات مدیریتی .
۶. ثبت آمار حوادث ناشی از کار و گزارش آن به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل و همچنین تجزیه و تحلیل آنها به منظور جلوگیری از تکرار موارد مشابه.
۷. همکاری در زمینه نیاز سنجی ، آموزش و سنجش اثر بخشی آموزش های ایمنی کارگران کارگاه و همچنین انجام اقداماتی در زمینه فرهنگ سازی و اطلاع رسانی موضوعات مرتبط با ایمنی .
۸. نیازسنجی ، نظارت برخرید، آموزش، تحویل و استفاده از وسایل حفاظت فردی و همچنین بازدید و معاینه وسایل مذکور به جهت جایگزینی تجهیزات معیوب در کارگاه.
۹. نظارت بر نظم و ترتیب و آرایش مواد اولیه و محصولات و استقرار ماشین‌آلات و ابزار کار به نحو صحیح و ایمن و همچنین تشریک مساعی در تطابق صحیح کار و کارگر در محیط کار و همچنین نظارت بر مدیریت تغییر در کارگاه
۱۰. تهیه و تدوین دستورالعمل ها ی ایمنی و حفاظت فنی برای تمامی دستگاهها و ابزارها و نظارت بر رعایت دستورالعمل های مذکور
۱۱. شناسایی اعمال نا ایمن بجهت ایراد تذکرات و تشویق و ایجاد انگیزه مناسب برای اعمال و رفتار ایمن در کارگران و پیشنهادات لازم در این خصوص به کارفرما
۱۲. همکاری در تدوین رویه اجرایی آمادگی و مدیریت بحران و واکنش در شرایط اضطراری و همچنین برگزاری مانورهای آمادگی در شرایط اضطراری
۱۳. اعلام نظر در امور ایمنی پیمانکاران بکار گرفته شده در کارگاه و ایجاد همکاری لازم و مناسب با پیمانکاران در جهت رعایت قوانین و مقررات ایمنی توسط نامبردگان و ارایه گزارش به کارفرما
۱۴.شرکت در جلسات آموزشی و بازآموزی، همایش‌ها و جلسات مرتبط با موضوع ایمنی و بهداشت در کارگاه
۱۵. پیگیری در جهت اخذ گواهینامه‌های ایمنی لازم برای وسایل و تجهیزات مطابق با آیین‌نامه‌های مرتبط نظیر ارت، دیگ بخار و
۱۶. تهیه MSDS مواد شیمیایی مطابق فرمت‌های استاندارد و در دسترس قراردادن آن برای افراد در معرض
۱۷. اخذ، مستند نمودن و بررسی گزارشات، شکایات و اعتراضات وارده در خصوص مسایل ایمنی و ارجاع موضوع به کمیته و افراد مسوول در کارگاه برای تصمیم گیری
۱۸. انجام سایر وظایف محوله در حوزه ایمنی
پیوست شماره ۲ـ شرایط صدور تأییدیه برای فعالیت مسؤول ایمنی
الف. ارایه مدارک زیر:
۱. معرفی‌نامه از کارگاه متقاضی
۲. تکمیل فرم ثبت نام به همراه: یک قطعه عکس ۴*۳، تصویر برابر اصل گواهی پایان تحصیلات مطابق رشته‌های جدول ذیل
۳. گواهی قبولی در دوره‌های آموزشی ذیل:
دوره عمومی ایمنی یا گواهی قبولی در آزمون ادواری
دوره شناسایی خطر و ارزیابی ریسک ( Risk assessment )
شرکت در جلسه توجیهی شرح وظایف
دوره تخصصی ایمنی (برای تأیید صلاحیت مجدد)
از :
ماده ۸۵ – برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی ( جهت تامین حفاظت فنی ) و وزارت بهداشت ، درمان وآموزش پزشکی ( جهت جلوگیری از بیماریهای حرفه ای و تامین بهداشت کار وکارگر ومحیط کار ) تدوین می شود ، برای کلیه کارگاه ها کارفرمایان ، کارگران و کارآموزان الزامی است .
تبصره – کارگاههای خانوادگی نیز مشمول مقررات این فصل بوده و مکلف به رعایت اصول فنی وبهداشت کار می باشند.
ماده ۸۶ – شورای عالی حفاظت فنی مسوول تهیه موازین و آئین نامه های حفاظت فنی می باشد و از اعضای ذیل تشکیل می گردد:
۱ – وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی یا معاون او که رییس شورا خواهد بود.
۲ – معاون وزارت صنایع
۳ – معاون وزارت صنایع سنگین
۴ – معاون وزارت کشاورزی
۵ – معاون وزارت نفت
۶ – معاون وزارت معادن وفلزات
۷ – معاون وزارت جهاد سازندگی
۸ – رییس سازمان حفاظت محیط زیست
۹ – دو نفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته های فنی
۱۰ – دو نفر ازمدیران صنایع
۱۱ – دو نفر از نمایندگان کارگران
۱۲- مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که دبیرشورا خواهد بود.
تبصره ۱ – پیشنهادات شورا به تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده و شورا در صورت لزوم می تواند برای تهیه طرح آئین نامه های مربوط به حفاظت فنی کارگران در محیط کار وانجام سایر وظایف مربوط به شورا ، کمیته های تخصصی مرکب از کارشناسان تشکیل دهد.
تبصره ۲ – ییآن نامه داخلی شورا باپیشنهاد شورای عالی حفاظت فنی به تصویب وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد رسید.
تبصره ۳ – انتخاب اساتید دانشگاه ، نمایندگان کارگران و نمایندگان مدیران صنایع مطابق دستورالعملی خواهد بود که توسط شورای عالی حفاظت فنی تهیه وبه تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد رسید.
ماده ۹۱ – کارفرمایان و مسوولان کلیه واحدهای موضوع ماده ( ۸۵ ) این قانون مکلفند براساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران درمحیط کار ، وسایل و امکانات لازم را تهیه ودر اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق الذکر را به آنان بیاموزند و درخصوص رعایت مقررات حفاظتی وبهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی وبهداشتی فردی و اجرای دستورالعملهای مربوطه کارگاه می باشند.
ماده۱۷۶ – متخلفان از هر یک از موارد مذکور در مواد ۵۲-۶۱-۷۵-۷۷-۷۹-۸۳-۸۴ و ۹۱ برای هر مورد تخلف حسب مورد علاوه بر رفع تخلف با تأدیه حقوق کارگر یا هر دو در مهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی تعیین خواهد کرد،به ازای هر کارگر به ترتیب ذیل محکوم خواهند شد:
۱- برای تا ۱۰ نفر،۲۰۰ تا ۵۰۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر.
۲- برای تا ۱۰۰ نفر نسبت به مازاد۱۰ نفر،۲۰ تا ۵۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر.
۳- برای بالاتر از ۱۰۰ نفر نسبت به مازاد ۱۰۰نفر،۱۰ تا ۲۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر
درصورت تکرار تخلف،متخلفان مذکور به حبس از ۹۱ روز تا ۱۸۰ روز محکوم خواهند شد.