ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟

ابن سینا از حیث گستردگی و غنای کارش، باز هم به برکت علمای صادق و برجسته غربی که روزها و شبها در مورد آثار این معجزه تحقیق کرده اند، همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است. در تمام اعصار به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید.

تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سین برگزار شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این کارگاه ها با آنچه در ایران نوشتیم کاملاً غیر قابل مقایسه است.

یکی از دروس اجباری ما در فلسفه دکارت در اوایل انقلاب بود و در زمان جنگ زمانی که من در دانشگاه خوزه فرانسه در مقطع فوق لیسانس تحصیل می کردم معرفی شد. استاد ما دکتر دومینیک لوکور یکی از معروف ترین دکارت های فرانسه بود که این درس را رهبری کرد. در روز اول درس پرسید: «چرا دکارت با دیگر فیلسوفان فرانسوی چه قبل و چه بعد از خود متفاوت است و آیا واقعاً تافته ای جداست؟ در پرانتز خواهم گفت که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند، این عقل گرایی را نیز به دکارت نسبت می دهند.

در کلاس درس در این مورد سکوت بود. برخی از دانشجویان پاسخی ارائه کردند که مورد قبول استاد قرار نگرفت. بعد خود معلم با جواب عجیبش کلاس را از روی ناآگاهی بیرون کشید که من را هم متعجب کرد. آن روزها مصادف با آغاز انقلاب و جنگی بود که معرفی شد و رسانه های فرانسوی شبانه روز اخبار جنگ و انقلاب ایران را به تفصیل پخش می کردند و به تفصیل به بحث می پرداختند. معلم گفت: «اگر ریشه عناصر انقلاب ایران را پیدا کنید، به مذهب شیعه می افتید که برخلاف دیگر مذاهب اسلامی، انقلابی است و همواره با پادشاهان و حاکمان در تضاد بوده و توسط پادشاهان و حاکمان به رسمیت شناخته نشده است. ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی که غرب قرون وسطی دانش و فلسفه او را مدیون اوست، نیز از همین مذهب انقلابی شیعه است. او به دلیل وابستگی به این مذهب انقلابی، با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از شهر و دیار رانده شد».

وی ادامه داد: به نظر من دکارت که یکی از خوانندگان آثار فلسفی ابن سینا به زبان لاتین بود، نه تنها از علم و فلسفه بلکه تحت تأثیر سلف خود از ایران، یعنی مبنای فلسفی دکارت، یعنی من هستم. ، متاثر از اثر فلسفی ابن سینا درباره مرد معلق. علاوه بر این بهره برداری علمی و فلسفی، می بینیم که دکارت در طول زندگی خود بی قرار نبود و از شهری به شهر و از کشوری به کشور دیگر می دوید تا خانه ای امن بیابد و در سایه آن به تحقیق بپردازد. نخاه می خواهد از ابن سینا الگو بگیرد. »

سر کلاس از اینکه استاد اینقدر از ابن سینا تعریف کرد خیلی خوشحال شدم اما متاسفم که ما ایرانی ها نتوانستیم یک قطعه فرانسوی درباره دکارت ابن سینا بسازیم. این امر باعث شد که به فکر نوشتن کتابی درباره ابن سین با دیدگاهی جدید در مورد طرح پژوهشی آینده باشم.

پس از فارغ التحصیلی، به ایران بازگشتم و همزمان با تدریس در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دانشگاه شریف، به تدریس علمای اسلام در ایران پرداختم. در آن زمان دکتر مهدی گلشنی ریاست یک پژوهشکده را بر عهده داشت و من چندین ویژه نامه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کردم. سپس پروژه ابن سینا را برعهده گرفتم و قبل از انتشار کتاب از ایران و خارج از آن مقاله خواستم. علمای بزرگ ابن سینا تا به امروز بیشتر به مسائل متافیزیکی و عرفان ابن سینا توجه داشته اند. اگر قرار بود جنبه های دیگری از ابن سینا مانند ریاضیات، نجوم، کیهان شناسی، موسیقی در غرب مورد بررسی قرار گیرد، پیشنهاد می کنم با ارائه ترجمه هایی از این گونه آثار، ترجمه ای از ابن سینا معاصر را در کشورم ارائه کنم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان و صاحب نظران برجسته حوزه پژوهشی خود هستند، متاسفانه نویسنده ایرانی دکتر ساسان سپنتا و نویسنده فرانسوی مائورو زونتا در جریان توزیع این کتاب درگذشتند. آنها گفتند که نمی توانند شاهد انتشار مقاله خود باشند.

آقای قاسم فینیانوس، نویسنده سوری یکی از مقالات، به دلیل حمله داعش و گروه های تروریستی به سوریه، محل سابق خود را ترک کرده است و من اکنون از او بی اطلاع هستم. یکی از مقالات خوب این کتاب متعلق به دکتر گلشنی و شاگرد ایشان دکتر. جمالی که درباره شعور و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا است. همچنین دو مقاله در مورد آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. همچنین مقالاتی از منطق دانان خارجی درباره منطق مدالیته از دیدگاه ابن سینا داریم که توسط اساتید ایرانی به فارسی ترجمه شده است و این مقالات نگاهی تازه به مباحث منطقی ابن سینا دارد.

دلیل تصمیم او به نوشتن کتابی درباره ابن سینا، نه تنها شناخت ابن سینا، بلکه نقش این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی بود. او تنها نمونه تمدن است، هر چه نگاه کنی! مثلاً اگر شرح حال برخی از علما اعم از شرقی و غربی را مطالعه کنید، می بینید که آنها برای اهداف علمی گاهی مجبور بودند از برخی امیال قلبی دست بردارند و از دستورات پادشاهان یا فرمانروایان اطاعت کنند. برخی که فقط علم داشتند و اخلاق و دین را از دست داده بودند، به دلیل دلبستگی به زندگی مادی و مال دنیا، علم خود را در خدمت دشمنان بشریت قرار دادند.

از دیگر ویژگی های ابن سینا این بود که بسیاری از علوم آن زمان او را احاطه کرده بودند. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، برخی بر این باورند که بر خلاف گذشته، تنها در یک علم به تخصص نیاز است و زندگی امروزی برای یک محقق امروزی کافی نیست که بتواند چند علم را مطالعه کند. با این حال، آنها همچنین اغلب قادر به نوآوری و اکتشاف در همان حوزه برتری نیستند. من با برخی از این اساتید هم در دانشگاه صنعتی شریف و هم در دانشگاه‌های دیگر ملاقات کرده‌ام و متوجه شده‌ام که نه تنها با موضوعات اصلی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست در کشورشان آشنا نیستند. آنها همچنین فاقد ابتکار عمل در حوزه تخصصی خود هستند. مثلا من یک استاد ریاضی را می شناسم که جبری است اما وارد بحث هندسی نمی شود، برعکس اگر ابن سین را مطالعه کنید از محیط او در علوم مختلف متعجب می شوید!

دانشگاه صنعتی شریف و استاد گروه فلسفه علم این دانشگاه گزارشی از لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کرده اند که در ادامه می خوانید. ما ایرانیان قهرمانان علم و فلسفه خود را به طور عام و ابن سینوس را به طور خاص آنطور که باید و شاید می دانیم نمی شناسیم و همین عدم آگاهی ما را از عرضه کالاهای ارزشمند خود در بازار جهانی باز داشته است. از طرف دیگر غربی ها در این زمینه از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا از حیث گستردگی و غنای کارش، باز هم به برکت علمای صادق و ممتاز غربی که روزها و شبها را به تحقیق در آثار این معجزه اختصاص داده اند، همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است. در تمام اعصار به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید. تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سین برگزار شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این کارگاه ها با آنچه در ایران نوشتیم کاملاً غیر قابل مقایسه است. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این مقالات بوده است، بنابراین در بررسی مقالات این کتاب با من موافق خواهید بود.

23302