علائم همراه با خارش پوست در بارداری
بسیاری از خانم‌ها تنها علامتی که دارند، خارش است و با انواع بیماری های پوستی خارش دار ممکن است اشتباه گرفته شود. معمولا این عارضه بدون جوش بوده، اما ممکن است جوش هم داشته باشید. در بیشتر مواقع خارش در دست و پا ظاهر می‌شود؛ اما ممکن است کل بدن را در بر بگیرد. خانم‌های باردار بیشتر از خارش در شب شکایت می‌کنند.
علائم دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
- ادرار تیره
- قرمزی پوست
- زردی پوست و سفیدی چشم (بسیار نادر است.)
معمولا از هفته ۳۰ بارداری خارش بدن شروع می‌شود. اما در برخی افراد ممکن است این علائم در هفته ۸ هم ظاهر شود.
علت خارش بدن در بارداری
حدود ۲۰٪ از خانم‌ها در دوره بارداری دچار می‌شوند. در بیشتر مواقع خارش طبیعی بوده و مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما گاهی ممکن است نشانه شرایط پزشکی جدی باشد. در ادامه تمامی علل خارش خفیف تا شدید پوست در دوره بارداری را توضیح می‌دهیم.
۱. کشش پوست
در زمان بارداری با رشد جنین و بزرگ‌شدن رحم پوست ناحیه شکم کشیده می‌شود. به‌ویژه اگر بارداری اول شما باشد یا چندقلو باردار باشید، کشیدگی پوست را بیشتر احساس می‌کنید. برای سازگاری با رشد جنین پوست باید کشیده شود. در برخی زنان علاوه بر کشیدگی و خارش پوست در ناحیه شکم، در اطراف سینه و نوک سینه نیز خارش احساس می‌شود. با رشد جنین و بزرگ‌شدن رحم پوست ناحیه شکم کشیده شده و باعث خارش می‌شود.
۲. خشکی پوست
تغییرات هورمونی در بارداری می‌تواند تاثیرات زیادی در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد کند. این تغییرات روی چربی پوست هم تاثیر گذاشته و باعث و پوسته‌پوسته شدن آن می‌شود. در زمستان خشکی پوست تشدید شده و خارش افزایش پیدا می‌کند.
۳. حساسیت
در بارداری ممکن است حساسیت به مواد شیمیایی یا غذایی بیشتر شود. ممکن است شما از عطر یا پارچه‌ای خاص استفاده کنید و پوست بدن تحریک شود. در نتیجه پوست برای مدتی دچار خارش می‌شود.
۴. اگزما
در بارداری احتمال بروز برخی بیماری‌های پوستی مانند بالا می‌رود. هنوز دلیل اصلی این موضوع مشخص نیست. اگر قبلا دچار اگزما شده‌اید، در بارداری ممکن است بدتر شود. برخی خانم‌ها نیز بالعکس بوده و متوجه می‌شوند بیماری پوستی آنها در بارداری بهبود پیدا کرده است.
۵. پروریگو
پروریگو برجستگی‌های پوسته‌داری هستند که باعث خارش می‌شوند. این برجستگی‌ها بیشتر روی پاها، بازوها و شکم دیده می‌شوند. در طول نه ماه بارداری احتمال بروز این عارضه وجود دارد.
۶. کلستاز بارداری
کلستاز بارداری یا کلستاز داخل کبدی حاملگی نوعی بیماری کبدی است که در اواخر بارداری ممکن است ایجاد شود. این بیماری باعث خارش شدید می‌شود. اما معمولا بثورات پوستی ایجاد نمی‌کند. خارش بیشتر در دست‌ها و پاها بوده و گاهی کل بدن را درگیر می‌کند. بعد از به‌دنیاآمدن کودک خارش پس از چند روز برطرف می‌شود.
مهم‌ترین علامت کلستاز بارداری خارش بسیار شدید است. ممکن است دچار حالت تهوع و ازدست‌دادن اشتها شوید. زردی پوست و سفیدی چشم از دیگر علائم آن است. از هر ۱۰۰ زن یک نفر در بارداری به این بیماری دچار می‌شود. این عارضه می‌تواند هم برای نوزاد و هم مادر خطرناک باشد. در مادر جذب چربی و ویتامین K کاهش پیدا کرده و احتمال لخته شدن خون وجود دارد. همچنین احتمال زایمان زودرس و سقط جنین بیشتر می‌شود.
خطر کلستاز بارداری در زنانی که سابقه بیماری کبدی داشته یا چندقلو باردار هستند، بیشتر است. در نوزادان، عوارض کلستاز بارداری می‌تواند شدید باشد. علاوه بر زایمان زودرس و سقط جنین احتمال مشکلات ریوی برای نوزاد وجود دارد. مشکلات ریوی ناشی از تنفس در مکونیوم است. مکونیوم ماده چسبنده و سبز رنگی است که به طور معمول در روده‌های جنین درحال‌رشد جمع می‌شود. اما اگر مادر مبتلا به کلستاز باشد، ممکن است به مایع آمنیوتیک منتقل شود.
چه زمانی برای بررسی علت و درمان خارش بدن در بارداری به دکتر مراجعه کنیم؟
در بیشتر مواقع خارش بدن در بارداری طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد. اما اگر خارش شما خیلی شدید است و بیشتر در شکم، بازو و پاها ایجاد شده است، باید برای بررسی احتمال کلستاز بارداری به کلینیک تخصصی پوست و مو مراجعه کنید. به‌ویژه اگر خارش در ماه‌های آخر بارداری رخ داد یا با علائم زیر همراه بود.
- حالت تهوع و استفراغ
- ازدست‌دادن اشتها
- زردی پوست و سفیدی چشم
برخی خانم‌ها در بارداری دچار خارش واژن می‌شوند. اگر خارش واژن دارید، برای درمان آن باید به دکتر زنان مراجعه کنید.
برای بررسی علت و درمان خارش بدن در بارداری به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
درصورتی‌که دچار خارش بدن در حاملگی هستید، باید برای تشخیص علت آن به دکتر زنان یا دکتر پوست مراجعه کنید. متخصص باتوجه‌به سایر علائم و شدت خارش می‌تواند تشخیص دهد که این عارضه مربوط به تغییرات هورمونی، بیماری پوستی، حساسیت یا کشیدگی پوست است. اگر علائم مشکوکی مربوط به کلستاز بارداری داشته باشید، پزشک شما را به دکتر گوارش و کبد ارجاع می‌دهد. متخصص گوارش و کبد آزمایش‌های لازم را تجویز کرده و اقدامات درمانی را شروع می‌کند.
تشخیص علت خارش بدن در بارداری
معمولا پزشک برای تشخیص علت خارش پوست در بارداری معاینات فیزیکی انجام می‌دهد. با بررسی پوست و مشاهده علائمی مانند قرمزی، بثورات پوستی یا خشکی پوست می‌توان علت آن را مشخص کرد. همچنین پزشک در مورد سوابق پزشکی، داروهای مصرفی و سابقه خانوادگی شما سوالاتی می‌پرسد. اگر احتمال بیماری جدی مانند کلستاز بارداری وجود داشته باشد، برای تشخیص آن باید آزمایش خون انجام شود. در آزمایش خون فاکتورهای مربوط به عملکرد کبد بررسی می‌شود.
درمان خارش بدن در بارداری
همان‌طور که گفتیم علل مختلفی برای خارش بدن در حاملگی وجود دارد. در بسیاری از موارد می‌توان خارش خفیف را با درمان‌های خانگی برطرف کرد. اما اگر خارش مربوط به کلستاز بارداری باشد، نیاز به اقدامات درمانی فوری خواهید داشت. در این شرایط پزشک برای تسکین خارش شدید داروهایی را تجویز می‌کند. داروی ursodiol سطح صفرا در خون را کاهش می‌دهد. خیس شدن بدن در آب خنک یا ولرم نیز می‌تواند خارش را کاهش دهد.
ازآنجایی‌که کلستاز بارداری روی جنین تاثیر میگذارد، دکتر زنان باید ضربان قلب نوزاد را بررسی کند. آزمایش‌هایی برای بررسی سلامت جنین انجام شده و احتمالا برای پیشگیری از سقط جنین زایمان زودتر از موعد پیشنهاد می‌شود. روی نواحی خارش‌دار برای مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه از کمپرس یخ یا مرطوب استفاده کنید تا خارش کمتر شود.
درمان خانگی خارش بدن در بارداری
معمولا برای درمان خارش بدن در بارداری روش‌های خانگی وجود دارد. رعایت برخی نکات به تسکین خارش خفیف تا متوسط کمک می‌کند. از جمله:
- عطر یا محصولات شوینده را تغییر دهید. ممکن است به مواد شیمیایی خاصی حساسیت داشته باشید.
- سعی کنید لباس‌های گشاد با جنس نخی یا الیاف طبیعی بپوشید.
- قراردادن ماست روی پوست خارش را تسکین می‌دهد.
- برای درمان خشکی پوست می‌توانید از مرطوب‌کننده، روغن زیتون یا روغن نارگیل استفاده کنید.
- مصرف آب و مایعات سالم را افزایش دهید. مطمئن شوید که بدن شما هیدراته است.
- از کمپرس یخ استفاده کنید. روی نواحی خارش‌دار برای مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه از کمپرس یخ یا مرطوب استفاده کنید.
- ژل آلوئه‌ورا خاصیت مرطوب‌کننده داشته و به طور موقت خارش را از بین میبرد. از ژل طبیعی استفاده کنید. ترکیبات شیمیایی ممکن است وضعیت را بدتر کند.
راهی برای پیشگیری از خارش بدن در بارداری وجود دارد؟
خارش پوست در بارداری طبیعی بوده و نمی‌توان به طور کامل از آن پیشگیری کرد. اما برخی اقدامات ممکن است موثر باشند و احتمال خارش بدن را کمتر کنند. از جمله:
- هنگام حمام کردن از صابون‌های بدون عطر و ملایم استفاده کنید.
- با آب خیلی داغ حمام نکنید. آب داغ خشکی پوست را بدتر می‌کند.
- سعی کنید در گرمای شدید بیرون از خانه نباشید. گرمای بیش از حد پوست را خشک می‌کند.
- لباس‌های نخی و گشاد بپوشید.
- بعد از حمام از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
خارش بدن در بارداری و جنسیت جنین چه ارتباطی دارند؟
درگذشته تصور بر این بود که خارش بدن در بارداری نشانه جنسیت پسر است. اما با انجام تحقیقات مشخص شده است که این موضوع تنها یک خرافه است. خارش ارتباطی با جنسیت جنین نداشته و معمولا مربوط به کشیدگی پوست یا خشکی پوست در بارداری است.
خارش پوست در هفته های اول بارداری به چه دلیلی است؟
برخی خانم‌ها در هفته‌های اول بارداری (معمولا هفته هشتم بارداری) دچار خارش پوست می‌شوند. در این دوره هنوز جنین کوچک بوده و خارش ارتباطی با کشیدگی پوست ندارد. اما تغییرات مواد شیمیایی در خون از جمله تغییرات هورمونی می‌تواند دلیل اصلی خارش پوست در هفته‌های اول بارداری باشد.
علت خارش بدن در ماه آخر بارداری چیست؟
در ماه‌های آخر بارداری با افزایش حجم رحم و رشد جنین پوست ناحیه شکم و سینه دچار کشش می‌شود. در این شرایط شما احساس خارش خفیف خواهید داشت. همچنین ممکن است دچار خشکی پوست شوید. اما اگر خارش شدید است، احتمال کلستاز بارداری وجود داشته و باید برای بررسی سلامت کبد آزمایش بدهید.
علت خارش دست و پا در بارداری چیست؟
خارش دست و پا در بارداری می‌تواند مربوط به بیماری پوستی یا خشکی پوست باشد. در این شرایط باید به متخصص پوست مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود. اما اگر خارش در این نواحی شدید است و به‌خصوص کف پا و کف دست دچار خارش شده است، احتمال کلستاز بارداری وجود دارد. ازآنجایی‌که کلستاز بارداری هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک است، باید سریعا بررسی شود.