سکه از دیرباز یکی از مهم ترین دسته از دارایی ها جهت در ایران بوده است، بازار سکه نقدشوندگی نسبتا مناسبی دارد، امکان ورود با سرمایه های متوسط را فراهم می کند و البته ریسک نگهداری بالائی دارد. اما در چند ماه اخیر به دلیل نوسانات اقتصادی، حباب سکه عامل اصلی در تصمیم گیری برای خرید یا فروش سکه در نظر گرفته می شود. اگر شما هم میخواهید بدانید که حباب سکه چیست و نحوه محاسبه حباب سکه چگونه است، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
حباب سکه چیست؟
اگر شما نیز قصد را دارید، یکی از مهم ترین فاکتورهایی که باید در معاملات خود مد نظر قرار دهید، مفهوم حباب است، به معنی ساده باید معیاری داشته باشید تا تشخیص دهید، درآن مقطع سکه را گران می خرید یا خیر؟ این مفهوم را با عنوان حباب نیز می شناسند.
اما پیش از آن که به دنبال مفهوم حباب برویم، این سوال را پاسخ می دهیم که آیا در سکه سرمایه گذاری کنیم یا خیر؟
پاسخ آن است که سکه به عنوان یک دسته از دارایی ها می تواند در سبد سرمایه گذاری شما جای بگیرد و از آن جائی که در بلندمدت بازدهی بالاتر از داشته، با نرخ و طلای جهانی نیز وابسته است، از این جنبه ریسک سبد سرمایه گذاری شما را تعدیل می کند و با در نظر گرفتن وزنی مناسب در سبد سرمایه گذاریتان، می تواند گزینه مناسبی باشد.
البته در نظر داشته باشید که حتما از فروشندگان معتبر و دارای مجوز از اتحادیه، خریداری کنید.
سکه نیز مانند هر دارایی دیگری ارزشی ذاتی دارد، که در ادامه نحوه محاسبه آن را به صورت دقیق شرح خواهیم داد، وقتی قیمت معاملاتی سکه در بازار از این رقم بالاتر باشد، سکه حباب مثبت دارد و اگر پایین تر از خود باشد حباب منفی دارد.
تعریف حباب مثبت و منفی سکه
وجود حباب قیمت در یک امر اجتنابناپذیر است. نهتنها و سکه بلکه در مواقعی در هنگام خرید و فروش ملک، زمین و انواع کالا نیز با این پدیده مواجه میشویم. به طورکلی عدم تناسب میان در بازار عامل اصلی در ایجاد حباب قیمت است؛ بنابراین اگر قیمت عرضه و تقاضا به یکدیگر نزدیک بوده و یک تناسب منطقی با هم داشته باشند، شاهد تعادل در قیمتهای بازار و ارزش ذاتی کالای مدنظر خواهیم بود.
همانطور که در بالا توضیح داده شد، حباب سکه از طریق یک فرمول ساده محاسبه میشود. از آنجاییکه بازار سکه همواره با حباب قیمت همراه است، نتیجه حاصل از محاسبه فرمول هیچگاه برابر با صفر که به معنای وضعیت بدون حباب است، نخواهد شد. در نتیجه عدد به دست آمده همواره در دو بازه مثبت و منفی قرار دارد. اما مثبت و منفی کنار عدد به دست آمده را چطور تفسیر میکنیم؟
- پاسخ مثبت = حباب مثبت: قیمت سکه از ارزش ذاتی آن بیشتر است.
- پاسخ منفی = حباب منفی: قیمت سکه از ارزش ذاتی آن کمتر است.
چه عواملی بر ایجاد حباب مثبت و منفی سکه مؤثر هستند؟
اکنون که با مفهوم حباب و نحوه اندازهگیری و تعریف حباب مثبت و منفی سکه آشنا شدیم، بهتر است در این قسمت عوامل تأثیرگذار بر حباب مثبت و منفی را نیز مورد بررسی قرار دهیم. قبل از بررسی عوامل مؤثر بر حباب مثبت و منفی سکه بهتر است تعاریف زیر را در نظر داشته باشیم.
- قیمت عرضه: قیمتی که فروشندگان یک کالا تعیین میکنند.
- قیمت تقاضا: قیمتی که خریداران یک کالا تمایل دارند کالا را بر اساس آن بخرند.
- نقطه تعادل: زمانی که قیمت عرضه و تقاضا بازار در یک نقطه یکسانی باشد.
بررسی عوامل تأثیرگذار بر ایجاد حباب مثبت سکه
افزایش سرمایه و نقدینگی در بازار
بیشک اولین و مهمترین عامل مؤثر در حباب مثبت سکه افزایش و ورود بیرویه سرمایه و به بازار است. اساساً در نتیجه تصمیم دولت و ، حجم زیادی سرمایه وارد بازار شده و به دنبال آن تعادل عرضه و تقاضا بازار به هم میخورد. از آنجاییکه سرمایه تزریق شده به بازار بدون پشتوانه است، حباب مثبت ایجاد خواهد شد.
کمیاب شدن سکه در بازار
معمولاً به دلیل عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی و بلایای طبیعی مانند تحریم، احتکار و سیل و زلزله در دورههایی بازار با کمبود سکه مواجه میشود. در نتیجه به دنبال کمیاب شدن سکه در بازار، شاهد حباب مثبت سکه خواهیم بود. چراکه عرضه نسبت به تقاضا پایین بوده و تعادل عرضه و تقاضای بازار برهم میخورد.
امید به افزایش قیمت سکه
در برخی مواقع به دلایل مختلف سکه در بازار به قیمتی بسیار بالاتر از ارزش واقعی آن قیمتگذاری میشود. اما بااینحال سرمایهگذاران برای خرید به بازار هجوم برده و سکه را با قیمت غیرواقعی میکنند. در واقع این افراد با امید به افزایش بیشتر قیمت و کسب سود بیشتر در آینده نزدیک، اقدام به خرید میکنند. از آنجاییکه در این شرایط قیمت سکه از ارزش ذاتی آن بیشتر است، شاهد حباب مثبت خواهیم بود.
بررسی عوامل تأثیرگذار بر ایجاد حباب منفی سکه
افزایش عرضه و تولید سکه
زمانی که نسبت عرضه و تقاضا بازار از تعادل خارج شود، بسته به شرایط باید منتظر حباب مثبت یا منفی باشیم. به این ترتیب اگر تولید و عرضه سکه بسیار بیشتر از تقاضای بازار باشد، به دلیل فراوانی در بازار، قیمت سکه از ارزش ذاتی آن کمتر شده و حباب منفی شکل میگیرد.
امید به کاهش قیمت سکه
همانطور که امید به افزایش قیمت میتواند باعث ایجاد حباب مثبت شود، امید به کاهش قیمت نیز میتواند باعث کاهش تقاضای خرید، و ایجاد حباب منفی سکه شود. بااینحال از آنجاییکه قیمت طلا و سکه از عوامل جهانی همچون قیمت اونس تأثیر میگیرد، این مورد کمتر اتفاق میافتد.
خارج کردن سرمایه از سکه
زمانی را در نظر بگیرید که در آن به دلیل عوامل شرایط مختلف سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی گروه زیادی از سرمایهگذاران اقدام به فروش سکه و خارج کردن سرمایه خود از بازار سکه کنند. در این سناریو نسبت خرید و فروش سکه از حالت تعادل خارج شده و باعث کاهش ارزش سکه میشود. در نتیجه سکه نسبت به ارزش ذاتی خود با قیمت پایینتری خرید و فروش میشود که به آن حباب منفی میگوییم.
ارزش ذاتی سکه چگونه محاسبه می شود؟
فرمول قیمت سکه (با در نظر گرفتن وزن) عبارت است از:
هر اونس ۳۱٫۱ گرم است، قیمت هر اونس پس از ضرب در نرخ دلار تقسیم بر ۳۱٫۱ می شود تا هر گرم به دست آید.
عدد ۰.۹ را میشود از این طریق نیز بدست آورد که عیار طلای معامله شده در بازارهای جهانی یا اونس ۲۴ و عیار سکه بهار آزادی ۲۲ است و با تقسیم عدد ۲۲ بر ۲۴ عدد ۰.۹ به دست می آید.
بانک مرکزی در محاسبه قیمت سکه عددی را نیز تحت عنوان حق ضرب در نظر می گیرد و این رقم را نیز باید به قیمت به دست آمده اضافه کرد.
سکه ضرب شده ی بانک مرکزی دارای مشخصات ثابتی می باشد. یعنی عیار آن ۹۰۰ و وزن انواع سکه نیز به شرح زیر است:
- وزن سکه بهار آزادی و سکه امامی برابر است با ۸.۱۳۳ گرم
- وزن سکه نیم برابر است با ۴.۰۶۶ گرم
- وزن سکه ربع برابر است با ۲.۰۳۳ گرم
به شکلی دیگر نیز، ارزش سکه تابع فاکتورهای اصلی نرخ دلار، نرخ انس جهانی و ضریب ثابتی است:
نحوه محاسبه عوامل مؤثر بر ارزش ذاتی سکه
در قسمتهای قبل با نحوه محاسبه ارزش ذاتی سکه آشنا شدیم، اما سؤالی که مطرح میشود این است که چه عواملی بر ارزش ذاتی سکه مؤثر هستند و چطور میتوان تأثیر آنها را محاسبه کرد؟ در ادامه به پاسخ این دو پرسش میپردازیم.
حق ضرب سکه
تاکنون عدد مشخصی به عنوان حق ضرب سکه از طرف بانک مرکز اعلام نشده است. اما بر اساس اعلام نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران، حق ضرب سکه و هزینههای جانبی آن برابر با 50 هزار تومان است.
عیار سکه
سکههای موجود در بازار با عیار 21.6 خرید و فروش میشوند. از آنجاییکه طلا 24 عیار به عنوان طلای خالص شناخته میشود، میتوان گفت سکه با عیار 21.6، نیز 90 درصد خلوص دارد.
قیمت دلار
قیمت دلار به صورت روزانه و لحظهای در حال نوسان است، بنابراین در هنگام محاسبه ارزش ذاتی سکه لازم است ابتدا قیمت دلار را از منابع معتبر جستجو کرده و سپس در فرمول بالا قرار دهید.
قیمت جهانی طلا
قیمت جهانی طلا برای هر یک اونس طلا به صورت لحظهای اعلام میشود. میتوانید این قیمت را از طریق وبسایتهای معتبر پیگیری کنید. از آنجاییکه در فرمول ارزش ذاتی سکه، قیمت هر یک گرم طلا در فرمول جایگذاری میشود، لازم است قیمت هر اونس را به قیمت هر گرم تبدیل کنید. برای این منظور باید قیمت جهانی هر اونس طلا را بر عدد 31.1 تقسیم کنید.
وزن سکه
در بازار طلا و سکه ایران چهار نوع سکه با وزنهای مختلف ضرب میشوند. اغلب این چهار نوع سکه را با نامهای سکه تمام بهار آزادی و سکه امامی، نیم سکه، ربع سکه و سکه یک گرمی میشناسیم. به این ترتیب در کنار سایر مولفهها، با اضافه کردن وزن هر یک از سکههای موجود در بازار در فرمول ارزش ذاتی میتوانید به پاسخ نهایی دست پیدا کنید.
نحوه محاسبه حباب سکه
پس از محاسبه ارزش سکه به شرح توضیحات بالا، اگر قیمت معاملاتی در بازار بالاتر از آن باشد، سکه دارای حباب مثبت خواهد بود،
اما سوال آن است که حباب سکه به چه دلایلی شکل می گیرد؟
برخی از سکه ها طرفداران بیشتری دارند، برای مثال ربع سکه با توجه به هزینه کمتر آن تقاضای بالاتری دارد و همین تقاضای بالاتر باعث سهولت در شکل گیری حباب در آن می شود، یا مثلا تفاوت دیگری که بین سکه های امامی و طرح قدیم وجود دارد و تقاضای بیشتر سکه های امامی که می تواند باعث شکل گیری حباب در آن شود.
لذا می توان این گونه تعبیر کرد که هر عامل بیرونی از فرمول مذکور که عرضه و تقاضای سکه را دستخوش تغییر کند می تواند موجب شکل گیری حباب گردد.
حال اما نکته مهم تری را در رابطه با حباب های قیمتی مطرح خواهیم کرد:
آیا اگر حباب مثبتی در بازار بود نباید خرید کنیم؟ و آیا اگر حباب منفی بود بدین معنی که زیر ارزش ذاتی معامله می شد حتما به معنی فرصت خرید است؟ پاسخ خیر است.
نکته مهمی که در معاملات سکه باید در نظر گرفته شود، این است که در فرمول محاسبه ارزش ذاتی سکه ما قیمت امروز انس و دلار را قرار می دهیم، ولی معامله گران اصلی بازار بر اساس انتظارات آتی خود از این نرخ ها معامله می کنند، اما این حرف به چه معناست؟
فرض کنید امروز دلار ۲۰ هزار تومان و انس جهانی ۱۹۰۰ دلار است، با محاسبه قیمت سکه به این نتیجه می رسیم که دارای ۵۰۰ هزار تومان حباب مثبت است، لذا در نگاه اول نباید خرید کنیم، ولی می بینیم که یکی از معامله گران حرفه ای این بازار حتی در حباب مثبت نیز خریدار است، وقتی علت را جویا می شویم می بینیم که وی براساس تحلیل هایی که از بازار دلار و انس جهانی دارد، دلار را روی ۲۵ هزار تومان و انس جهانی را روی ۲۰۰۰ دلار تخمین می زند، به طوری که اگر محقق شود، عملا خرید وی در نهایت به سود او تمام خواهد شد.
مثال بالا را به این شکل در نظر بگیرید که با فرض دلار ۲۰ هزار تومانی و انس ۱۹۰۰ دلاری، به این نتیجه می رسیم که سکه ۵۰۰ هزار تومان حباب منفی دارد، آیا باید بخریم؟
در چنین شرایطی انتظار داریم خریداران به خرید کالای ارزان تر از ارزش ذاتی هجوم بیاورند ولی شاهد همچین شرایطی در بازار نیستیم، دلیل می تواند این باشد که انتظارات روی کاهش انس جهانی و دلار داخلی بوده و لذا این ارزان تر بودن در شرایط فعلی به معنی ارزان تر بودن در ۳ ماه آینده نیست!
پس در نظر داشته باشید که متغیر دلار و انس جهانی که قیمت های آن ها را در نظر می گیریم، خود ارزشی ذاتی دارند که ما با تکیه بر ماهیت قیمتی آن ها محاسبات خود را پیش می بریم که صحیح آن است که بر مبنای ارزش آن ها محاسبات را انجام دهیم.
درواقع دقت داشته باشیم که این قیمت ها خود ارزشی دارند و آن ارزش است که در بلند مدت اهمیت دارد و این نکته بسیار مهمی است که افرادی که به صورت هیجانی اقدام به خرید و فروش می کنند در نظر نمی گیرند.
در رابطه با توضیحات بالا تاکید بر دو نکته لازم است:
- اول آن که توضیحات بالا با تمرکز بر معقوله حباب و ارزش ذاتی ارائه شد، این در حالی است که شرایط اقتصاد کلان و بازارهای موازی نیز در میزان تقاضای بازار سکه اثرگذار هستند. لذا نکته بسیار مهمی که در سرمایه گذاری روی سکه باید مد نظر قرار دهید این است که عرضه و تقاضا که متاثر از فاکتورهای دیگر اقتصاد کلان و شرایط سرمایه گذاری در بازارهای موازی چون بورس، مسکن و ارز است، فاکتور بسیار مهمی در بازار سکه است.
- نکته مهم نیز آن است که این قانون سرمایه گذاری عموما به فراموشی سپرده می شود که سرمایه گذاران حرفه ای آینده را خرید و فروش می کنند، لذا بدون آن که درگیر هیجانات شرایط حبابی مثبت یا منفی امروز بازارها شوید، حباب های احتمالی آینده را برآورد کنید.
کدام سکه حباب کمتری دارد؟
سرمایهگذاری در طلا به روشهای مختلف انجام شده و هر کدام به دلایل خاصی طرفدارانی دارند. به عنوان مثال گروهی خرید سکه را ترجیح میدهند، در حالیکه گروهی دیگر خرید طلای دست دوم و آب شده را گزینه مناسبتری میدانند. اما اگر قصد سرمایهگذاری در سکه طلا را داشته باشیم، کدام سکه حساب حباب کمتری خواهد داشت؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید سکههای موجود در بازار را به درستی دسته بندی کرده باشیم.
به این ترتیب اگر بخواهیم حباب ربع، نیم و تمام سکه را با یکدیگر مقایسه کنیم، تمام سکه نسبت به ربع و نیم سکه حباب کمتری دارد. اما در مقایسه حباب قیمت سکه بهار آزادی غیربانکی و سکه تمام با ضرب سال 86، به این نتیجه میرسیم که سکه بهار آزادی غیربانکی در بازار با حباب کمتری خرید فرض کنید یک کالای خوراکی با قیمت 15000 تومان عرضه میشود، اما ارزش واقعی آن 10000 تومان بیشتر نیست، بنابراین این خوراکی 5000 تومان حباب قیمتی دارد. این حباب قیمتی برای هر کالایی میتواند باشد از جمله سکه و طلا. به بیان دیگر به اختلاف قیمت ذاتی سکه با قیمت لحظهای سکه، حباب سکه میگویند. قیمت طلای واقعی نیز از نرخ همان لحظه باید در نظر گرفته شود.
حباب سکه در واقع قیمت واقعی طلای خالص موجود در هر سایز سکه با توجه به قیمت یک گرم طلای 18 عیار در همان لحظه میباشد. با توجه به اینکه درصد خلوص طلای سکه 90% میباشد (در واقع هر سکه به اندازه 90 درصد وزنش طلای خالص دارد)، برای این کار باید ابتدا قیمت یک گرم طلا با خلوص 90% محاسبه گردد و در وزن سکهها ضرب گردد تا قیمت واقعی طلای خالص هر سکه یا ارزش ذاتی سکه به دست آید. تفاوت قیمت به دست آمده با قیمت واقعی سکه، حباب آن سکه را مشخص میکند.
آیا ممکن است حباب سکه در ایران منفی گردد؟
حباب سکه در ایران هیچ وقت منفی نمیگردد هرچند ممکن است مقداری کم یا زیاد شود. چون هیچ وقت سکه ارزش طلای ذاتی خود را از دست نمیدهد پس در نتیجه تحت هیچ شرایطی حباب منفی نمیشود. در سالهای اخیر اصولا حباب سکه تمام در ایران حدود 10% قیمت لحظهای آن و حباب نیم سکه حدود 20% طلای لحظهای آن و حباب ربع سکه حدود 40% طلای لحظهای آن بوده است. به طور مثال اگر قیمت واقعی یک سکه تمام 10.000.000 تومان باشد حباب آن حدود 1.000.000 تومان بوده و حدود 9.000.000 تومان طلای خالص دارد و اگر قیمت واقعی نیم سکه 6.000.000 تومان باشد حدود 1.200.000 تومان حباب داشته و اگر قیمت ربع سکه 4.000.000 تومان باشد در حدود 1.600.000 تومان حباب دارد. همانگونه که مشخص است بیشترین حباب برای ربع سکه و سکه گرمی است.و از طرفی دیگر کمترین حباب برای سکه تمام میباشد.
آیا حباب سکه در هنگام فروش هم در نظر گرفته میشود؟
بله در صورتی که قصد فروش سکه داشته باشید حباب آن نیز برای شما در نظر گرفته میشود. تفاوت خرید و فروش سکهها حدود 2% است که حباب آن نیز لحاظ میشود (فروش 1% بالاتر از قیمت کف بازار و خرید 1% کمتر قیمت از کف بازار)
حباب مثبت و منفی در بازار سکه
تشکیل حباب قیمتی در بازار سرمایه امری اجتنابناپذیر است. و این پدیده نهتنها در بازار طلا و سکه هست، بلکه در سایر بازارهای مالی نیز با این پدیده مواجه میشویم. به طورکلی عدم توازن میان عرضه و تقاضا در بازار، عامل اصلی تشکیل حباب قیمت است پس اگر قیمت عرضه و تقاضا در هر بازاری به یکدیگر نزدیک شود و تناسبی منطقی با همدیگر داشته باشند، شاهد تعادل در قیمتهای بازار و ارزش ذاتی انواع کالا خواهیم بود.
همانطور که شرح دادیم حباب سکه از طریق یک فرمول ساده محاسبه میشود. اما از آنجایی که بازار سکه در هر زمان با حباب قیمتی همراه است، نتیجه حاصل فرمول مربوطه هیچگاه صفر نخواهد شد. اما شاید شرایطی هم پیش بیاید که نتیجه بدست آمده منفی باشد. و این یعنی قیمت روز سکه از ارزش ذاتی آن کمتر است. پس حباب مثبت و منفی را به صورت زیر تفسیر میکنیم.
- حباب سکه مثبت: قیمت روز سکه از ارزش ذاتی طلای آن بیشتر است.
- حباب سکه منفی: قیمت روز سکه از ارزش ذاتی طلای آن کمتر باشد.
دو عامل مهم بر تشکیل حباب مثبت و منفی در بازار سکه
تا اینجای مقاله با مفهوم حباب سکه و نحوه اندازهگیری آن و تعریف حباب مثبت و منفی در بازار سکه آشنا شدیم. حال خوب است که عوامل تأثیرگذار بر حباب سکه را نیز مورد بررسی قرار دهیم.
قیمت عرضه کالا: قیمتی که فروشندگان یک کالا مثلا فروشندگان سکه تعیین میکنند.
قیمت تقاضا کالا: قیمتی که خریداران یک کالا تمایل دارند کالایی را بر اساس آن خریداری کنند.
عامل اصلی ایجاد حباب مثبت سکه در بازار
با توجه به اینکه ضرب انواع سکه فقط توسط بانک مرکزی انجام میشود و از سال 1386 تا کنون بانک مرکزی ایران اقدام به ضرب سکه ننموده است. و با توجه به اینکه یکی از روشهای حفظ ارزش سرمایه ریالی در مقابل تورم، خرید طلا میباشد و خرید مصنوعات طلا (طلای ساخته شده مثل النگو و یا سرویس و…) دارای اجرت بالایی هستند. بنابراین بخشی از جامعه برای حفظ سرمایه خودرو به خرید سکه مینمایند. این موضوع باعث شده است که قیمت سکه دچار حباب شود.
تجربه نشان داده است که در مواقعی که به هر دلیلی فروشنده سکه تمام زیاد میشود حباب سکه تمام میتواند از 10% تا حدود 7% کاهش پیدا کند و در زمانهایی که خریدار سکه تمام زیاد شود حباب سکه تمام میتواند از 10% تا حدود 13% افزایش پیدا کند. مسلما اگر بانک مرکزی اقدام به ضرب سکه بنماید حباب سکه به میزان زیادی شکسته خواهد شد (حداکثر حباب به صفر خواهد رسید).
چرا حباب سکه بیشتر از حباب طلاست؟
از دلایلی که سکه در مقایسه با طلا حباب قیمتی بیشتری دارد، این است که در این بازار انواع سکه با وزن و قیمتهای متفاوت وجود دارد. به همین دلیل مردم متناسب با بودجه خود اقدام به سرمایه گذاری در بازار سکه می کنند. به عنوان مثال به علت پایین بودن قیمت نیم سکه و ربع سکه، مردم بیشتر تقاضای خرید این دو نوع سکه را دارند. نهایتا ما میبینیم که در بازار این دو مدل سکه حباب بیشتری وجود دارد.
میزان حباب سکه را از کجا باید فهمید؟
در این مقاله در وبسایت تابان گوهر، در مورد حباب سکه و نحوه محاسبه آن صحبت کردیم. یکی از پیش نیازهای سرمایه گذاری در بازار سکه این است که بدانید حباب سکه چیست، چگونه به وجود می آید و چگونه محاسبه می شود. همچنین شما می توانید با تهیه و ارز تابان گوهر قیمت لحظه ای سکه امام، سکه بهار، نیم سکه و ربع سکه را مشاهده کنید و در قسمت حباب سنج سکه، حباب این نوع سکه ها را ببینید.
و فروش میشود.
ترتیبی که برای خواندن مقالات سرمایه گذاری در طلا به شما پیشنهاد میکنیم:
منبع: حاشیه نیوز