یزد منطقه چند کنکور است

داوطلبان کنکور سراسری همواره در پی پاسخی دقیق به این پرسش کلیدی هستند که شهر محل تحصیل آن ها در کدام منطقه کنکور قرار می گیرد و این طبقه بندی چه تأثیری بر شانس قبولی شان خواهد داشت. شهر یزد، شامل بخش مرکزی و شهرهای اردکان، تفت، و میبد، جزو منطقه ۲ کنکور سراسری محسوب می شود. سایر شهرهای استان یزد، از جمله خاتم، زارچ، بهاباد، ابرکوه، مهریز، مروست، اشکذر، و هرات، در دسته منطقه ۳ کنکور قرار می گیرند. آگاهی از این تقسیم بندی منطقه ای برای داوطلبان کنکور، به ویژه در استان یزد، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا ملاک اصلی رقابت در کنکور سراسری بر مبنای همین سهمیه بندی مناطق است.

سازمان سنجش آموزش کشور با هدف برقراری عدالت آموزشی و ایجاد فرصت های برابر برای تمامی دانش آموزان در سراسر ایران، اقدام به تقسیم بندی مناطق جغرافیایی کشور به سه دسته اصلی (منطقه ۱، ۲ و ۳) نموده است. این تقسیم بندی بر اساس سطح امکانات آموزشی، رفاهی و توسعه یافتگی مناطق صورت می گیرد. هر داوطلب کنکور سراسری، بر اساس محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال پایانی دوره متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) خود، در یکی از این مناطق قرار می گیرد و صرفاً با داوطلبان هم منطقه خود به رقابت می پردازد. این ساختار رقابتی، اهمیت شناخت دقیق سهمیه منطقه را برای هر متقاضی دوچندان می کند تا بتواند با اطلاعات کامل و برنامه ریزی دقیق تری مسیر تحصیلی خود را پیش ببرد.

سهمیه مناطق در کنکور سراسری: فلسفه و سازوکار

سهمیه مناطق در کنکور سراسری، یکی از بنیادی ترین و پرجمعیت ترین سهمیه های موجود است که تمامی داوطلبان را دربر می گیرد. هدف اصلی از این سهمیه بندی، برقراری عدالت آموزشی و ایجاد یک بستر رقابتی منصفانه برای دانش آموزان با سطوح مختلف دسترسی به امکانات آموزشی و رفاهی در سراسر کشور است. واقعیت این است که امکانات آموزشی در کلان شهرها و شهرهای بزرگ با شهرهای کوچک و مناطق محروم، تفاوت های چشمگیری دارد. لذا، رقابت مستقیم تمامی داوطلبان بدون در نظر گرفتن این تفاوت ها، می توانست منجر به بی عدالتی آموزشی شود.

برای رفع این نابرابری، سازمان سنجش کشور، تمامی شهرها، روستاها و مناطق کشور را بر اساس شاخص هایی نظیر کیفیت مدارس، دسترسی به منابع آموزشی، مراکز مشاوره، اساتید مجرب و سایر امکانات رفاهی و فرهنگی، به سه منطقه اصلی تقسیم کرده است:

• منطقه ۱: شامل کلان شهرها و مراکز استان های برخوردار از بالاترین سطح امکانات آموزشی و رفاهی.
• منطقه ۲: شامل شهرهایی با امکانات آموزشی و رفاهی در سطح متوسط.
• منطقه ۳: شامل شهرهای کوچک، مناطق روستایی و محروم که دسترسی به امکانات آموزشی در آن ها محدودتر است.

سهمیه بندی مناطق تنها به هدف تقسیم جغرافیایی محدود نمی شود؛ بلکه به تخصیص ظرفیت های پذیرش دانشگاه ها نیز ارتباط مستقیم دارد. سهمیه ی مناطق، ۷۰ درصد از کل ظرفیت پذیرش دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی را به خود اختصاص می دهد و ۳۰ درصد باقی مانده به سهمیه های دیگر (مانند ایثارگران) تعلق دارد. این ۷۰ درصد نیز به نوبه خود، بر اساس تعداد داوطلبان هر منطقه و با ضرایبی مشخص، میان مناطق ۱، ۲ و ۳ تقسیم می شود. به طور کلی، طبق آخرین مصوبات، درصد اختصاص ظرفیت به هر یک از مناطق به شرح زیر است:

• ۲۵ درصد از ظرفیت تخصیص یافته به سهمیه مناطق به داوطلبان منطقه ۱
• ۳۵ درصد از ظرفیت تخصیص یافته به سهمیه مناطق به داوطلبان منطقه ۲
• ۴۰ درصد از ظرفیت تخصیص یافته به سهمیه مناطق به داوطلبان منطقه ۳

این تقسیم بندی ظرفیت، رقابت را برای داوطلبان هر منطقه، صرفاً در میان هم منطقه ای های خود محدود می کند و نه در میان کل داوطلبان کشور. این سازوکار به داوطلبان مناطق کمتر برخوردار، شانس بیشتری برای قبولی در رشته ها و دانشگاه های مورد نظرشان می دهد.

ملاک دقیق تعیین سهمیه مناطق در کنکور سراسری

مهم ترین پرسش برای داوطلبان کنکور این است که سهمیه منطقه ای آن ها بر اساس چه معیاری تعیین می شود. پاسخ صریح و روشن این است: ملاک اصلی تعیین سهمیه منطقه، محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) است. این قانون در دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری به دقت تبیین شده و شامل جزئیاتی برای داوطلبان با سیستم های آموزشی مختلف می شود.

توضیح ملاک برای سیستم های آموزشی مختلف:

• داوطلبان نظام جدید (۶-۳-۳): برای این گروه از داوطلبان، محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان، یعنی پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم، ملاک تعیین سهمیه منطقه خواهد بود.
• داوطلبان نظام قدیم: محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره دبیرستان و هنرستان (برای رشته های فنی و حرفه ای) مبنای تعیین سهمیه مناطق قرار می گیرد.
• داوطلبان نظام ترمی واحدی یا سالی واحدی متوسطه: ملاک تعیین سهمیه منطقه برای این داوطلبان، محل اخذ مدرک تحصیلی دوره پیش دانشگاهی و دو سال آخر دبیرستان است.
• فارغ التحصیلان دوره کاردانی پیوسته: سهمیه این داوطلبان نیز بر اساس محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره دبیرستان یا هنرستان آن ها تعیین می شود.

نکته حیاتی و پربازدید: محاسبه سهمیه در صورت تحصیل در مناطق متفاوت

یکی از متداول ترین ابهامات داوطلبان این است که اگر در طول سه سال پایانی متوسطه دوم، در مناطق مختلفی تحصیل کرده باشند، سهمیه کدام منطقه برای آن ها لحاظ می شود. قانون در این زمینه شفاف است: در صورتی که داوطلب در سال های مختلف در مناطق متفاوت تحصیل کرده باشد، منطقه ی مرفه تر ملاک قرار می گیرد.

به عنوان مثال، اگر دانش آموزی پایه دهم خود را در یک شهر منطقه ۳ گذرانده باشد، اما پایه های یازدهم و دوازدهم را در یک شهر منطقه ۲ یا حتی منطقه ۱ (مانند تهران) تحصیل کرده باشد، سهمیه نهایی او منطقه ای خواهد بود که از امکانات آموزشی و رفاهی بالاتری برخوردار است. این یعنی در این مثال، سهمیه منطقه ۲ (یا ۱) برای او اعمال می شود. این قانون برای جلوگیری از تغییر عمدی محل تحصیل به مناطق محروم صرفاً برای کسب سهمیه است.

موارد خاص در تعیین سهمیه مناطق:

• داوطلبان تحصیل کرده در خارج از کشور: تمامی داوطلبانی که حداقل دو سال از سه سال آخر تحصیل در دوره متوسطه (یا سال آخر دوره متوسطه) خود را خارج از کشور گذرانده اند، جزو سهمیه منطقه ۳ کنکور محسوب می شوند. این موضوع به دلیل تفاوت در سیستم های آموزشی و عدم امکان مقایسه مستقیم امکانات آموزشی با داخل کشور است.
• داوطلبان معلول: تمامی داوطلبان دارای انواع معلولیت (بینایی، شنوایی، جسمی-حرکتی و غیره)، بدون توجه به محل تحصیل یا سکونتشان، جزو سهمیه منطقه ۳ کنکور محسوب می شوند. این اقدام با هدف حمایت از این گروه از داوطلبان و تسهیل فرآیند ورود آن ها به آموزش عالی صورت گرفته است.

لازم به ذکر است که درج دقیق و صحیح کد منطقه محل اخذ مدرک دیپلم در فرم ثبت نام کنکور سراسری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هرگونه اشتباه در این بخش که منجر به تغییر سهمیه منطقه داوطلب شود، می تواند به لغو قبولی وی در آزمون سراسری منجر شود. بنابراین، مطالعه دقیق دفترچه ثبت نام و اطمینان از صحت اطلاعات وارد شده، امری ضروری است.

جداول جامع شهرهای هر منطقه در کنکور سراسری (آپدیت برای سال جاری)

برای شفافیت و سهولت دسترسی داوطلبان به اطلاعات مربوط به سهمیه مناطق، سازمان سنجش آموزش کشور هر ساله فهرست دقیق شهرهای قرار گرفته در هر یک از مناطق سه گانه را منتشر می کند. در ادامه، این جداول به صورت جامع ارائه شده اند تا داوطلبان استان یزد و سایر نقاط کشور، بتوانند به راحتی از وضعیت منطقه ای خود مطلع شوند. لازم به تاکید است که این تقسیم بندی بر اساس آخرین اطلاعات موجود تهیه شده و هرگونه تغییر احتمالی نیازمند مراجعه به دفترچه های راهنمای ثبت نام کنکور سال جاری است.

جدول ۱: شهرهای منطقه ۱ کنکور سراسری

شهرهای بزرگ و کلان شهرهایی که از امکانات رفاهی و آموزشی بسیار بالا و توسعه یافته ای برخوردار هستند، در این منطقه قرار می گیرند. این مناطق عموماً دارای بهترین مدارس، مراکز آموزشی پیشرفته و دسترسی به اساتید برجسته هستند.

نام استان	نام شهر و بخش های مرکزی
تهران	تهران (مرکزی)، کن، شمیرانات (لواسانات)
فارس	شیراز (مرکزی)
اصفهان	اصفهان (مرکزی)
خراسان رضوی	مشهد (مرکزی)
آذربایجان شرقی	تبریز (مرکزی)

جدول ۲: شهرهای منطقه ۲ کنکور سراسری

این منطقه شامل شهرهایی است که از نظر امکانات آموزشی و رفاهی در سطح متوسطی قرار دارند. رقابت در این منطقه با داوطلبانی صورت می گیرد که شرایط تحصیلی نسبتاً مشابهی دارند.

شهرهای استان یزد در منطقه ۲ کنکور شامل موارد زیر هستند:

• یزد (بخش مرکزی)
• اردکان (بخش مرکزی)
• تفت (بخش مرکزی)
• میبد (بخش مرکزی)

سایر شهرهای مهم در منطقه ۲ از استان های مختلف کشور عبارتند از:

نام استان	نام شهر و بخش های مرکزی
آذربایجان شرقی	بناب (مرکزی)، مراغه (مرکزی)، مرند (مرکزی)، تبریز (باسمنج)، مرند (کشکسرای)
البرز	کرج (مرکزی)، محمدشهر
اصفهان	آران و بیدگل (مرکزی)، خمینی شهر (مرکزی)، کاشان (مرکزی)، لنجان (فولادشهر)
بوشهر	بوشهر (مرکزی)
تهران	اسلامشهر (مرکزی)، دماوند (مرکزی)، ری (مرکزی)، شهریار (مرکزی)، ورامین (مرکزی)
خراسان رضوی	تربت حیدریه (مرکزی)، سبزوار (مرکزی)، نیشابور (مرکزی)
خوزستان	اهواز (مرکزی)، بهبهان (مرکزی)، دزفول (مرکزی)
زنجان	ابهر (مرکزی)، زنجان (مرکزی)
سمنان	سمنان (مرکزی)، شاهرود (مرکزی)، گرمسار (مرکزی)
سیستان و بلوچستان	زاهدان (مرکزی)
فارس	آباده (مرکزی)، لارستان (مرکزی)
قم	قم (مرکزی)
کرمان	رفسنجان (مرکزی)، سیرجان (مرکزی)، کرمان (مرکزی)
گیلان	بندرانزلی (مرکزی)، رشت (مرکزی)، لاهیجان (مرکزی)
مازندران	آمل (مرکزی)، بابل (مرکزی)، ساری (مرکزی)
هرمزگان	بندرعباس (مرکزی)
همدان	همدان (مرکزی)، ملایر (مرکزی)

جدول ۳: شهرهای منطقه ۳ کنکور سراسری

منطقه ۳ کنکور، عموماً شامل مناطق محروم تر، شهرهای کوچک و روستاهایی است که دسترسی به امکانات آموزشی و رفاهی در آن ها محدودتر است. این مناطق بیشترین سهمیه را از ظرفیت های کنکور به خود اختصاص می دهند تا شانس قبولی داوطلبان آن ها افزایش یابد.

شهرهای استان یزد در منطقه ۳ کنکور شامل موارد زیر هستند:

• خاتم (بخش مرکزی)
• زارچ (بخش مرکزی)
• بهاباد (بخش مرکزی)
• ابرکوه (بخش مرکزی)
• مهریز (بخش مرکزی)
• مروست (بخش مرکزی)
• اشکذر (بخش مرکزی)
• هرات (بخش مرکزی)

سایر شهرهای مهم در منطقه ۳ از استان های مختلف کشور عبارتند از:

نام استان	نام شهر و بخش های مربوطه
تهران	ماهدشت، اشتهارد، شهر قدس، رباط کریم، پردیس، پاکدشت، ملارد، فیروزکوه، طالقان
اصفهان	چادگان، داران، زواره، خور، سمیرم، فریدون شهر، میاندشت
فارس	رستم، سروستان، مهر، خرامه، خنج، بوانات، استهبان، پاسارگاد، نی ریز
اردبیل	نمین، بیله سوار، پارس آباد، گرمی، مشکین شهر، نیر
هرمزگان	جاسک، پارسیان، میناب، قشم، فین
همدان	صالح آباد، فامنین، رزن، اسدآباد، نهاوند
مازندران	چالوس، سوادکوه، گلوگاه، عباس آباد، رامسر، فریدونکنار
گیلان	منجیل، سیاهکل، آستارا، رضوانشهر، فومن، صومعه سرا، آستانه اشرفیه، ماسال، شفت
گلستان	آزادشهر، رامیان، بندرگز، بندر ترکمن، علی آباد، گنبدکاووس، کلاله، مینودشت
آذربایجان شرقی	اهر، آذرشهر، اسکو، چاراویماق، عجب شیر، شبستر، سراب، هشترود، کلیبر
آذربایجان غربی	اشنویه، پیرانشهر، سردشت، شاهین دژ، ماکو
ایلام	شیروان و چرداول، دره شهر، دهلران، مهران، ایوان، آبدانان
بوشهر	عسلویه، دشتی (خورموج)، دیر، دیلم، جم، کنگان
چهارمحال و بختیاری	سامان، بلداجی، اردل، کیار، کوهرنگ، لردگان
خوزستان	شادگان، شوشتر، شوش، سوسنگرد، رامشیر، رامهرمز، خرمشهر، ایذه، اندیمشک، امیدیه، آبادان
کرمان	عنبرآباد، شهربابک، جیرفت، بردسیر، بافت، بم، انار، کهنوج، نرماشیر
کرمانشاه	صحنه، سرپل ذهاب، سنقر، جوانرود، ثلاث باباجانی، اسلام آباد غرب، پاوه
لرستان	سلسله، رومشکان، دورود، دلفان (نورآباد)، ازنا، الیگودرز، پلدختر، کوهدشت
کهگیلویه و بویراحمد	سی سخت، دوگنبدان، دهدشت، دنا، باشت، بهمئی، گچساران، چرام، مارگون، لیکک
کردستان	سروآباد، سقز، دیواندره، دهگلان، بانه، بیجار، کامیاران، مریوان، قروه

نحوه اعمال سهمیه مناطق در فرآیند ثبت نام و انتخاب رشته کنکور

پس از آگاهی از منطقه ای که محل تحصیل شما در آن قرار گرفته است، نوبت به درک چگونگی اعمال این سهمیه در فرآیند ثبت نام و انتخاب رشته کنکور سراسری می رسد. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هرگونه خطای سهوی می تواند منجر به از دست رفتن امتیاز سهمیه شود.

محل درج سهمیه در فرم ثبت نام:

داوطلبان در زمان ثبت نام اولیه کنکور سراسری، باید با دقت اطلاعات مربوط به سهمیه منطقه خود را در بخش مربوطه در فرم تقاضانامه وارد کنند. به طور معمول، این اطلاعات در ردیف ۲۶ فرم ثبت نام کنکور سراسری مشخص شده و داوطلب باید کد بخش محل اخذ مدرک دیپلم خود را در آنجا درج نماید.

تأکید می شود که دقت در درج کد منطقه و سایر اطلاعات تحصیلی بسیار حیاتی است. سازمان سنجش آموزش کشور به صراحت اعلام کرده است که در صورت درج اشتباه اطلاعات محل اخذ مدرک تحصیلی که منجر به تغییر سهمیه منطقه داوطلب شود، قبولی او در کنکور لغو خواهد شد. بنابراین، بررسی چندباره اطلاعات پیش از تأیید نهایی، ضروری است.

چگونگی رقابت داوطلبان هر سهمیه:

یکی از مهم ترین جنبه های سهمیه مناطق، شیوه رقابت داوطلبان است. داوطلبان هر سهمیه، فقط با داوطلبان دارای همان سهمیه به رقابت می پردازند، نه با کل داوطلبان کشور. این بدان معناست که داوطلبان منطقه ۱ با یکدیگر، داوطلبان منطقه ۲ با داوطلبان منطقه ۲ و داوطلبان منطقه ۳ نیز صرفاً با متقاضیان منطقه ۳ رقابت می کنند. این سازوکار به حفظ عدالت در رقابت کمک می کند و شانس قبولی داوطلبان مناطق کمتر برخوردار را افزایش می دهد. ظرفیت هر رشته محل در دانشگاه ها، متناسب با درصد اختصاص یافته به هر منطقه (۲۵% برای منطقه ۱، ۳۵% برای منطقه ۲ و ۴۰% برای منطقه ۳ از ۷۰% کل ظرفیت مناطق) و نیز با توجه به تعداد شرکت کنندگان هر سهمیه، تقسیم بندی می شود.

تفاوت رتبه در سهمیه و رتبه کشوری:

پس از اعلام نتایج اولیه کنکور، داوطلبان با دو نوع رتبه مواجه می شوند:

1. رتبه در سهمیه (رتبه منطقه): این رتبه، جایگاه داوطلب را صرفاً در میان داوطلبانی که دارای همان سهمیه منطقه هستند، نشان می دهد. این رتبه برای فرآیند انتخاب رشته و قبولی در دانشگاه ها از اهمیت بالاتری برخوردار است.
2. رتبه کشوری: این رتبه، جایگاه داوطلب را در میان تمامی شرکت کنندگان کنکور سراسری (بدون در نظر گرفتن سهمیه) نشان می دهد. رتبه کشوری بیشتر برای مقایسه کلی عملکرد داوطلب با جامعه آماری کل کشور کاربرد دارد.

برای انتخاب رشته، رتبه در سهمیه ملاک اصلی است، زیرا شما با هم منطقه ای های خود رقابت می کنید. بنابراین، ممکن است داوطلبی با رتبه کشوری بالاتر، به دلیل داشتن سهمیه منطقه ۳، رتبه در سهمیه بهتری نسبت به داوطلبی با رتبه کشوری پایین تر در منطقه ۱ داشته باشد و شانس قبولی او نیز بیشتر شود.

محدودیت ها و تعهدات پذیرفته شدگان دانشگاه های روزانه دولتی:

داوطلبانی که با استفاده از سهمیه مناطق در دانشگاه های دولتی نوبت روزانه پذیرفته می شوند، متعهد به انجام خدمت به دولت هستند. این تعهد عموماً به مدت دو برابر طول مدت تحصیل در دانشگاه است و هدف از آن، بازگشت نیروی متخصص به مناطق مختلف کشور، به ویژه مناطق محروم تر، است. جزئیات این تعهدات در دفترچه ثبت نام و انتخاب رشته هر سال قید می شود و داوطلبان باید پیش از انتخاب رشته از آن ها آگاه باشند. البته، پذیرفته شدگان در دانشگاه های پیام نور، غیرانتفاعی، پردیس های خودگردان و دولتی نوبت دوم، مشمول این تعهدات نخواهند بود.

جمع بندی

آگاهی از سهمیه مناطق در کنکور سراسری، به ویژه برای داوطلبان استان یزد و شهرستان های آن، یک گام اساسی در مسیر برنامه ریزی تحصیلی و انتخاب رشته محسوب می شود. شهر یزد (بخش مرکزی) همراه با شهرهای اردکان، تفت و میبد در منطقه ۲ کنکور قرار دارند، در حالی که سایر شهرهای استان یزد از جمله خاتم، زارچ، بهاباد، ابرکوه، مهریز، مروست، اشکذر و هرات جزو منطقه ۳ محسوب می شوند. این تقسیم بندی، رقابتی عادلانه تر را برای داوطلبان فراهم می آورد و شانس قبولی آن ها را بر اساس امکانات آموزشی موجود در منطقه محل تحصیل سه سال پایانی متوسطه دوم، تنظیم می کند.

از آنجایی که محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره متوسطه دوم، ملاک اصلی تعیین سهمیه است و نه محل تولد یا سکونت فعلی، داوطلبان باید با دقت فراوان اطلاعات خود را در فرم ثبت نام کنکور وارد نمایند. هر ساله، سازمان سنجش آموزش کشور جزئیات و تغییرات احتمالی مربوط به سهمیه ها را در دفترچه های راهنمای ثبت نام و انتخاب رشته منتشر می کند. بنابراین، ضروری است که داوطلبان همواره برای کسب آخرین و دقیق ترین اطلاعات، به این منابع رسمی مراجعه کنند. با درک صحیح از سهمیه منطقه ای خود، داوطلبان می توانند با اطمینان و برنامه ریزی بهتر، برای آینده تحصیلی خود گام بردارند.