قلعه پریان چند سال قدمت دارد؟

قلعه پریان در دریاچه وان ترکیه، سازه ای باستانی و شگفت انگیز است که قدمت آن به حدود ۳۰۰۰ سال پیش و به عصر آهن بازمی گردد. این کشف بی نظیر، متعلق به تمدن قدرتمند اورارتویی ها در آناتولی است که زمانی بر این منطقه وسیع حکمرانی می کردند و پایتخت خود، توشپا، را در همین حوالی بنا نهاده بودند. این سازه غرق شده، پنجره ای نو به تاریخ این تمدن گشوده است. کشف قلعه ای باستانی در اعماق آب های شور و قلیایی دریاچه وان ترکیه، یکی از رویدادهای شگفت انگیز باستان شناسی در سالیان اخیر به شمار می رود. این سازه عظیم که به دلیل ویژگی های خاص و داستان های محلی به قلعه پریان شهرت یافته، نه تنها کنجکاوی محققان را برانگیخته، بلکه تخیل عموم مردم را نیز درگیر خود کرده است. این کشف، فراتر از یک یافته باستانی صرف، دریچه ای به سوی رمز و رازهای تمدنی فراموش شده در دل یکی از بزرگ ترین دریاچه های خاورمیانه است.

قلعه پریان در دریاچه وان ترکیه

دریاچه وان، بزرگ ترین دریاچه ترکیه و دومین دریاچه بزرگ خاورمیانه، همواره به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود، از جمله آب شور و قلیایی اش، مورد توجه بوده است. این دریاچه که در شرق آناتولی واقع شده، نه تنها زیستگاه گونه های جانوری و گیاهی خاص است، بلکه در طول تاریخ نیز شاهد تحولات بزرگ زمین شناختی و تمدنی بوده است. کشف قلعه پریان در اعماق این دریاچه، نشان دهنده ابعاد ناشناخته ای از گذشته پر رمز و راز این منطقه است. این قلعه، که به خوبی در محیط منحصربه فرد دریاچه حفظ شده، گواهی بر توانمندی های مهندسی و معماری تمدن های باستانی است.

کشف قلعه پریان در دریاچه وان ترکیه

کشف قلعه پریان در دریاچه وان، در سال ۲۰۱۷ توسط گروهی از غواصان و باستان شناسان دانشگاه وان یوزونجو ییل و با همکاری تیم غواصی تحت هدایت تحسین سیلان، در حین کاوش های زیرآبی صورت گرفت. این تیم که در ابتدا به دنبال یافتن آثار باستانی دیگری در دریاچه بودند، به طور اتفاقی با دیوارهای عظیم این قلعه مواجه شدند. این کشف، نقطه عطفی در مطالعات باستان شناسی منطقه محسوب می شود، چرا که تا پیش از این، تصور نمی شد سازه ای با این عظمت در اعماق دریاچه باقی مانده باشد. ابعاد و ساختار قلعه، نشان دهنده یک شهر یا استحکامات مهم در دوران خود است. شگفتی این کشف از آن روست که دریاچه ای با این وسعت و عمق، آخرین جایی بود که باستان شناسان انتظار یافتن یک قلعه باستانی را داشتند. این سازه، که دیوارهایی به ارتفاع تقریبی ۳.۵ تا ۴ متر دارد، در شرایطی نسبتاً سالم در بستر دریاچه حفظ شده است. ماهیت آب دریاچه وان، که سرشار از مواد معدنی و نمک است، به حفظ بنا در برابر فرسایش و تخریب کمک شایانی کرده است. این ویژگی های طبیعی دریاچه، به نوعی کپسول زمان برای این اثر باستانی عمل کرده و آن را از گزند زمان و عوامل انسانی در امان نگه داشته است.

حفاری در اعماق آب

پس از کشف اولیه، تیمی از غواصان متخصص و باستان شناسان زیرآب، به منظور بررسی دقیق تر و تعیین حدود قلعه، به اعماق دریاچه اعزام شدند. عملیات حفاری و بررسی در محیط زیر آب، چالش ها و پیچیدگی های خاص خود را دارد. دید محدود، فشار آب، دمای پایین و نیاز به تجهیزات تخصصی غواصی و فیلم برداری، از جمله این چالش ها هستند. غواصان با دقت فراوان، کل سازه قلعه را مورد بررسی قرار دادند و نمونه های لازم را برای تحلیل های بیشتر به سطح آب آوردند. محققان با مطالعه دقیق این نمونه ها و همچنین بررسی ساختار معماری قلعه، توانستند حدسیاتی در مورد تاریخ ساخت و تمدن سازنده آن ارائه دهند. بر اساس شواهد موجود و تحلیل های اولیه، قلعه پریان به تمدن اورارتویی ها نسبت داده شده است. این تمدن باستانی، حدود ۳۰۰۰ سال پیش در عصر آهن، در سرزمین آناتولی شرقی و فلات ارمنستان امروزی سکونت داشته اند. این یافته ها، نه تنها به درک بهتر از تاریخ اورارتوها کمک می کند، بلکه نشان می دهد این منطقه در گذشته فعالیت های تمدنی گسترده ای را تجربه کرده است.

فیلمبرداری از قلعه پریان

یکی از مهم ترین اقدامات پس از کشف قلعه پریان، فیلم برداری مستند از این بنای باستانی در اعماق دریاچه بود. غواصان زیر آب با استفاده از دوربین های مخصوص، تصاویری شگفت انگیز از ویرانه ها و دیوارهای قلعه تهیه کردند. این فیلم ها، نه تنها به ثبت و مستندسازی این کشف بزرگ کمک کرد، بلکه امکان مشاهده و بررسی جزئیات قلعه را برای محققانی که امکان غواصی نداشتند، فراهم آورد. تماشای این تصاویر، دنیایی عجیب و کمتر دیده شده را پیش چشم بیننده مجسم می کند و حس کاوش در یک دنیای گمشده را القا می کند. فیلم برداری از قلعه پریان، عظمت و شکوه این سازه را به وضوح نشان می دهد؛ دیوارهایی به ارتفاع بیش از سه متر که در بستر دریاچه قد برافراشته اند. این تصاویر این پرسش را در ذهن بیننده ایجاد می کند که چگونه ساخت چنین بنای باشکوهی در این محل صورت گرفته است. این فیلم ها نشان می دهد که غواصان از میان گذرگاه ها و تالارهای تخریب شده قلعه شنا می کنند و بنایی را به نمایش می گذارند که تنها یک کیلومتر از خط ساحلی فعلی فاصله دارد. این مستندات، نه تنها به عنوان ابزاری علمی برای مطالعه، بلکه به عنوان اثری هنری و الهام بخش، نقش مهمی در معرفی این کشف به جهان ایفا کرده است.

قلعه پریان و مجله نشنال جئوگرافیک

کشف قلعه پریان به سرعت مورد توجه رسانه های بین المللی قرار گرفت و مجله معتبر نشنال جئوگرافیک، یکی از اولین نشریاتی بود که به پوشش گسترده این رویداد پرداخت. تحسین سیلان، مدیر گروه داوطلبان غواصی و یکی از کاشفان اصلی، در مصاحبه ای با دیلی نیوز، یافتن این قلعه در زیر آب را معجزه توصیف کرد. نشنال جئوگرافیک با انتشار مقالات و تصاویر تخصصی، به تحلیل ابعاد مختلف این کشف، از جمله ویژگی های زمین شناختی دریاچه وان و تاریخچه تمدن اورارتویی، پرداخت. نشنال جئوگرافیک در گزارش های خود، به این نکته اشاره کرد که سطح آب دریاچه وان در طول هزاران سال، دستخوش تغییرات چشمگیری بوده است. این دریاچه که در حال حاضر حدود ۳۷۵۲ کیلومتر مربع وسعت دارد، در گذشته های دور، سطح آب پایین تری داشته است. در نتیجه، بخش هایی از آن که امروزه در اعماق آب قرار گرفته اند، در گذشته جزو خشکی یا جزایری بوده اند که قبایل اورارتویی در آن ها سکونت داشته اند. این تغییرات سطح آب، توجیهی منطقی برای وجود یک قلعه باستانی در زیر آب ارائه می دهد و نشان می دهد که این سازه در زمان خود، بر روی خشکی بنا شده بود.

کشف قلعه پریان در اعماق دریاچه وان، نه تنها یک معجزه باستان شناسی است، بلکه یادآور این حقیقت است که تاریخ و تمدن های بشری، همواره در مکان هایی نامنتظر، رازهای خود را آشکار می کنند.

دودکش های پریان دریایی در قلعه پریان

پیش از کشف قلعه پریان، کاوشگران و غواصان در اعماق دریاچه وان، دیواری دو کیلومتری از سازه های استالاگمیت را کشف کرده بودند. این سازه ها، که به دلیل شکل خاص خود، به دودکش های پریان زیر آب شهرت یافته بودند، در ابتدا با اغراق و هیجان، به عنوان پدیده هایی عجیب و غریب معرفی شدند. اصطلاح دودکش های زیر آب به سرعت در سراسر جهان پخش شد و حتی مقالاتی نیز در این باره منتشر گردید، که مشهورترین آن توسط Sedef Piker در ژوئیه ۲۰۱۷ نوشته شد. این نام گذاری، به دلیل شباهت این سازه های طبیعی به دودکش های پریان موجود در کاپادوکیا، صورت گرفته بود. اما حقیقت علمی چیز دیگری بود. تحقیقات دقیق تر نشان داد که این سازه های استالاگمیت، پدیده های زمین شناختی هستند که در اثر رسوب مواد معدنی موجود در آب دریاچه وان در طول هزاران سال شکل گرفته اند. این سازه ها، اگرچه شگفت انگیز و زیبا هستند، اما ارتباط مستقیمی با قلعه پریان و تمدن اورارتویی ندارند. کشف قلعه پریان در مجاورت این دودکش های طبیعی، به دانشمندان کمک کرد تا تمایز میان پدیده های طبیعی و سازه های باستانی را به وضوح مشخص کنند. این اتفاق، بار دیگر بر اهمیت تحقیقات علمی دقیق و پرهیز از نتیجه گیری های شتاب زده در باستان شناسی تأکید کرد.

آشنایی با شهر وان ترکیه

وان، شهری در شرق ترکیه و مرکز استان وان، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود در نزدیکی مرزهای ایران، سالانه میزبان تعداد زیادی از گردشگران ایرانی است. این شهر، نه تنها از نظر اقتصادی و تجاری اهمیت دارد، بلکه به عنوان یک مرکز تاریخی و فرهنگی نیز شناخته می شود. مردم وان عمدتاً کُردزبان هستند و فرهنگ غنی و آداب و رسوم خاص خود را دارند. وان در طول تاریخ، شاهد حضور تمدن های مختلفی بوده و آثار باستانی متعددی از دوران های گوناگون در آن یافت شده است. جاذبه های گردشگری وان، فراتر از قلعه پریان، شامل قلعه وان (یک دژ باستانی بر فراز تپه ای مشرف به شهر)، جزیره آختامار با کلیسای صلیب مقدس (یک شاهکار معماری ارمنی)، و محله تاریخی ادرمیت است. علاوه بر این، شهر وان به دلیل مراکز خرید متعدد و امکانات رفاهی و تفریحی رو به رشد، به مقصدی جذاب برای خرید و گردش تبدیل شده است. اما شاید مشهورترین نماد وان، پس از دریاچه وان، گربه های سفید و پشمالوی وان باشند که به دلیل داشتن دو چشم با رنگ های متفاوت (یکی زرد و دیگری آبی)، شهرت جهانی پیدا کرده اند. این ویژگی ها، وان را به گزینه ای مناسب برای سفری کم هزینه و پربار تبدیل کرده است.

درباره اقوام اورارتویی

اقوام اورارتویی، تمدنی قدرتمند و باستانی بودند که از حدود قرن سیزدهم تا ششم قبل از میلاد، در فلات ارمنستان و آناتولی شرقی (شامل بخش هایی از ترکیه، ارمنستان و ایران امروزی) حکمرانی می کردند. این تمدن که در عصر آهن شکوفا شد، به دلیل مهارت های نظامی، معماری پیشرفته، و هنر فلزکاری شهرت داشت. اورارتوها پایتخت خود را به نام توشپا در نزدیکی دریاچه وان بنا نهادند، که امروزه بقایای آن در قلعه وان قابل مشاهده است. کشف قلعه پریان در اعماق دریاچه، این گمانه زنی را تقویت می کند که بخش هایی از شهر توشپا یا سایر سکونتگاه های اورارتویی، در اثر بالا آمدن سطح آب دریاچه، به زیر آب رفته اند. تمدن اورارتویی، با وجود همسایگی با امپراتوری های قدرتمندی چون آشور، توانست برای قرن ها به عنوان یک قدرت مستقل و تأثیرگذار در منطقه باقی بماند. آن ها در زمینه کشاورزی (به ویژه کشت انگور و تولید شراب)، دامداری، و استخراج معادن (مس، آهن، طلا و نقره) بسیار فعال بودند. سیستم آبیاری پیچیده، قلعه های مستحکم، و معابد باشکوه، از جمله دستاوردهای مهندسی و معماری اورارتوها به شمار می رود. هنر اورارتویی، به ویژه در زمینه فلزکاری و ساخت اشیاء تزئینی، دارای سبک خاص و تأثیرگذار بود که در آثار کشف شده از آن ها به وضوح دیده می شود.

اورارتوها در الواح آشوری

اولین اطلاعات مکتوب درباره اورارتوها، نه از منابع خودشان، بلکه از الواح سفالی آشوری به دست آمده است. آشوری ها، که همسایگان و رقبای قدرتمند اورارتوها بودند، در کتیبه ها و گزارش های نظامی خود، بارها از سرزمین اورارتو و پادشاهان آن یاد کرده اند. این الواح، که قدمت آن ها به قرن سیزدهم قبل از میلاد بازمی گردد، اورارتوها را به عنوان قومی قدرتمند و جنگاور به تصویر می کشند که آشور بارها با آن ها درگیر نبردهای سهمگین شده است. این منابع آشوری، اطلاعات ارزشمندی درباره جغرافیای سیاسی، ساختار نظامی و حتی نام برخی از پادشاهان اورارتویی به دست می دهند. در ابتدا، اورارتوها شامل مجموعه ای از قبایل کوچک بودند، اما به تدریج و با متحد شدن تحت رهبری یک پادشاهی متمرکز، به یک ملت و تمدن بزرگ تبدیل شدند. آن ها توانستند بر سرزمینی به وسعت حدود ۵۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع حکومت کنند و شبکه ای از قلعه ها و شهرهای مستحکم را در سراسر قلمرو خود بنا نهند. الواح آشوری، علاوه بر توصیف جنگ ها، گاهی به روابط تجاری و دیپلماتیک نیز اشاره می کنند که نشان دهنده پیچیدگی روابط میان این دو تمدن بزرگ است. این اسناد تاریخی، پایه های اولیه برای تحقیقات باستان شناسی و تاریخی در مورد اورارتوها را فراهم آوردند.

تمدن اورارتو، که در الواح آشوری به عنوان یک قدرت بزرگ و رقیب به تصویر کشیده شده، با معماری مستحکم و هنر فلزکاری بی نظیر خود، میراثی غنی از خود به جای گذاشته است که کشف قلعه پریان، تنها گوشه ای از عظمت آن را آشکار می سازد.

از بین رفتن تمدن اورارتویی

تمدن اورارتویی، پس از قرن ها شکوه و قدرت، به تدریج رو به ضعف گذاشت و سرانجام در قرن ششم قبل از میلاد، توسط نیروهای خارجی از بین رفت. عوامل متعددی در سقوط این تمدن نقش داشتند، از جمله جنگ های مداوم با همسایگان قدرتمند، به ویژه آشوری ها و سپس مادها. این درگیری ها، منابع انسانی و اقتصادی اورارتوها را به شدت تحلیل برد. شهرهای مهم اورارتویی، از جمله پایتخت توشپا، در نهایت توسط مادها فتح و ویران شدند. با این حال، برخی گروه های کوچک تر از این اقوام، برای مدتی در گوشه و کنار سرزمین های سابق خود به حیات ادامه دادند. آخرین ضربه به تمدن اورارتویی، احتمالاً با ورود قبایل ارمنی به منطقه وارد شد، که به تدریج جایگزین جمعیت اورارتویی شدند و هویت مستقل آن ها را محو کردند. با این حال، میراث فرهنگی اورارتوها کاملاً از بین نرفت و تأثیرات آن را می توان در فرهنگ و زبان ارمنی و همچنین در آثار باستانی منطقه مشاهده کرد. بقایای آثار اورارتویی، از جمله خرابه های شهرها، قلعه ها و گورستان ها، در اواخر دهه ۱۸۲۰ توسط دانشمندان فرانسوی کشف شد و از آن زمان تاکنون، حفاری های گسترده ای برای کشف بیشتر آثار و شهرهای این تمدن صورت گرفته است. امروزه، ویرانه ها و خرابه های باقی مانده از تمدن اورارتو را می توان در اطراف دریاچه وان در ترکیه، و همچنین در ارمنستان و ایران مشاهده کرد که هر یک، گواه بر عظمت این تمدن فراموش شده هستند.

مطالعات درباره قلعه پریان ادامه دارد…

با وجود کشف قلعه پریان و اطلاعات اولیه به دست آمده، تحقیقات و مطالعات پیرامون این بنای خارق العاده در اعماق دریاچه وان همچنان ادامه دارد. دانشمندان و باستان شناسان، اطلاعات نسبتاً کمی در مورد جزئیات کامل این سازه، کاربری دقیق آن، و ارتباطش با سایر محوطه های اورارتویی دارند. هر کشف جدید، لایه ای از تاریخ این تمدن باستانی را آشکار می سازد و به تکمیل پازل زندگی مردمان اورارتو کمک می کند. تیم های تحقیقاتی در حال برنامه ریزی برای کاوش های گسترده تر و استفاده از فناوری های پیشرفته تر برای نقشه برداری دقیق تر از قلعه و یافتن آثار باستانی بیشتر هستند. این کاوش ها نه تنها به درک بهتر معماری و مهندسی اورارتوها کمک می کند، بلکه می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد تغییرات سطح آب دریاچه وان در طول هزاران سال و تأثیر آن بر سکونتگاه های انسانی ارائه دهد. همکاری های بین المللی با متخصصان باستان شناسی زیرآب و لیمنولوژی (علم مطالعه دریاچه ها) نیز در حال شکل گیری است تا ابعاد مختلف این کشف، از جمله پایداری سازه در محیط شور دریاچه، به طور جامع مورد بررسی قرار گیرد. آینده تحقیقات در دریاچه وان، نویدبخش کشف های جدید و هیجان انگیزتری است که می تواند تاریخ منطقه را بازنویسی کند و دیدگاه های ما را نسبت به تمدن های باستانی دگرگون سازد.

سوالات متداول

قلعه پریان کجاست؟

قلعه پریان در اعماق آب های دریاچه وان، بزرگ ترین دریاچه کشور ترکیه، واقع شده است. این دریاچه در شرق آناتولی و در نزدیکی مرزهای ایران قرار دارد.

قلعه پریان متعلق به چه تمدنی است؟

باستان شناسان معتقدند قلعه پریان متعلق به تمدن باستانی اورارتویی است. اورارتوها تمدنی قدرتمند بودند که حدود ۳۰۰۰ سال پیش در عصر آهن، در فلات آناتولی شرقی و فلات ارمنستان امروزی زندگی می کردند.