شرایط گرفتن بچه از بهزیستی
متقاضیان فرزندخواندگی برای گرفتن بچه از بهزیستی باید شرایط قانونی و عمومی خاصی را احراز کنند که شامل تمکن مالی، سلامت جسمی و روانی، و صلاحیت اخلاقی است. این فرآیند از طریق سامانه ملی فرزندخواندگی آغاز شده و با ارزیابی های دقیق مددکاری و روانشناختی تکمیل می شود. در سال های اخیر، قوانین و رویه های فرزندخواندگی با هدف تسهیل و قانونمندسازی، دستخوش تغییراتی شده اند تا بهترین محیط برای رشد کودکان نیازمند سرپرست فراهم آید. این مقاله راهنمای جامعی برای درک کامل این شرایط و مراحل، از ثبت نام اولیه تا آغوش خانواده، ارائه می دهد.
فرزندخواندگی، اقدامی مسئولانه و عمیقاً انسانی است که نه تنها به کودکان بی سرپرست و بدسرپرست فرصت داشتن خانواده ای گرم و آینده ای روشن می دهد، بلکه آرزوی دیرینه بسیاری از خانواده ها را برای تجربه والدگری محقق می سازد. در کشور ما، سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی این فرآیند، نقش حیاتی در تطبیق کودکان نیازمند با خانواده های واجد شرایط ایفا می کند. پیچیدگی های قانونی، اداری و حتی عاطفی این مسیر، غالباً ابهامات و نگرانی هایی را برای متقاضیان ایجاد می کند.
هدف از این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع، دقیق و کاربردی است تا تمامی ابهامات موجود در خصوص شرایط گرفتن بچه از بهزیستی، مراحل قانونی و اداری آن، مدارک مورد نیاز، و پاسخ به سوالات پرتکرار، به صورت شفاف و مستند توضیح داده شود. این راهنما به متقاضیان کمک می کند تا با آگاهی کامل و گام به گام، مسیر فرزندخواندگی را با اطمینان خاطر بیشتری آغاز کرده و به سرانجام برسانند.
فرزندخواندگی چیست و چرا از بهزیستی؟
فرزندخواندگی یک رابطه حقوقی و اجتماعی است که به موجب آن، شخصی غیر از والدین طبیعی، سرپرستی دائم کودکی را بر عهده می گیرد. این امر، علاوه بر تأمین نیازهای اولیه کودک، منجر به ایجاد رابطه عاطفی و جایگاه حقوقی مشابه فرزند حقیقی می شود.
تعریف حقوقی و اجتماعی فرزندخواندگی
از منظر حقوقی، فرزندخواندگی به معنای اعطای سرپرستی قانونی یک کودک به خانواده ای است که از نظر بیولوژیکی والدین او نیستند، اما با حکم قضایی تمامی حقوق و تکالیف والدین نسبت به فرزند را بر عهده می گیرند. این رابطه، پایدار و دائمی بوده و با هدف تأمین منافع عالیه کودک شکل می گیرد. از جنبه اجتماعی، فرزندخواندگی فرصتی بی بدیل برای کودکانی است که به هر دلیل از نعمت خانواده محروم شده اند تا در محیطی امن و سرشار از عشق و حمایت رشد کنند. همچنین برای خانواده هایی که توانایی فرزندآوری ندارند یا مایل به گسترش خانواده خود هستند، این امکان را فراهم می آورد که تجربه والدگری را داشته باشند.
تفاوت کودکان بی سرپرست و بدسرپرست
مفهوم کودکان بی سرپرست و بدسرپرست از اهمیت ویژه ای در فرآیند فرزندخواندگی برخوردار است، زیرا نوع سرپرستی و مراحل قضایی برای هر یک متفاوت است:
- کودکان بی سرپرست: به کودکانی اطلاق می شود که والدین یا جد پدری آن ها فوت کرده باشند، یا هویت والدین آن ها نامعلوم بوده و پیدا کردنشان غیرممکن باشد. این کودکان فاقد هرگونه سرپرست قانونی هستند.
- کودکان بدسرپرست: شامل کودکانی می شود که والدین یا سرپرست قانونی آن ها در قید حیات هستند، اما صلاحیت لازم برای نگهداری از کودک را ندارند. این عدم صلاحیت می تواند ناشی از اعتیاد، سوءرفتار، بیماری روانی شدید، زندان یا هر دلیل دیگری باشد که سلامت جسمی و روانی کودک را به خطر اندازد. در این موارد، ابتدا تلاش برای اصلاح شرایط والدین اصلی صورت می گیرد و در صورت عدم موفقیت، و با حکم دادگاه، سرپرستی از والدین سلب می شود و کودک در وضعیت واگذاری قرار می گیرد.
مزایای فرزندخواندگی از طریق سازمان رسمی
سازمان بهزیستی کشور، به عنوان تنها نهاد قانونی متولی فرزندخواندگی در ایران، نقش بسیار مهمی در شفافیت و قانونمندی این فرآیند دارد. پذیرش فرزند از طریق این سازمان مزایای متعددی دارد:
- حمایت قانونی: تمامی مراحل فرزندخواندگی تحت نظارت مراجع قضایی و حقوقی انجام می شود، که تضمین کننده حقوق کودک و خانواده پذیرا است.
- نظارت تخصصی: کارشناسان بهزیستی (مددکاران اجتماعی و روانشناسان) در تمامی مراحل، از ارزیابی صلاحیت متقاضیان تا دوره آزمایشی و پس از آن، نظارت و پشتیبانی لازم را ارائه می دهند.
- احراز صلاحیت کامل: سازمان بهزیستی با بررسی دقیق شرایط متقاضیان، از واگذاری کودک به خانواده ای نامناسب جلوگیری کرده و منافع عالیه کودک را در اولویت قرار می دهد.
- دسترسی به اطلاعات جامع: متقاضیان می توانند از طریق سامانه های رسمی و مشاوران بهزیستی، به اطلاعات دقیق و موثق دسترسی پیدا کنند.
شرایط کامل و جامع متقاضیان فرزندخواندگی از بهزیستی
برای واگذاری سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست به خانواده ها، سازمان بهزیستی و مراجع قضایی مجموعه ای از شرایط عمومی و اختصاصی را تعیین کرده اند. احراز این شرایط برای اطمینان از فراهم آمدن بهترین محیط ممکن برای رشد و تربیت کودک، ضروری است.
گروه های اصلی متقاضیان و اولویت ها
بر اساس قوانین جاری، متقاضیان فرزندخواندگی به سه گروه اصلی تقسیم می شوند و اولویت بندی خاصی برای آن ها در نظر گرفته شده است:
- زوجین فاقد فرزند: این گروه در اولویت اول قرار دارند. شرایط اختصاصی این زوجین عبارتند از:
- گذشت حداقل پنج سال کامل از تاریخ عقد دائم ازدواج آن ها.
- عدم توانایی زوجین در فرزندآوری که باید با گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان و تأیید پزشکی قانونی اثبات شود.
- سن حداقل ۳۰ سال برای حداقل یکی از زوجین (بر اساس آخرین بخشنامه ها).
- صلاحیت های عمومی که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
- زنان و دختران مجرد بالای ۳۰ سال: این گروه در اولویت دوم قرار دارند و تنها می توانند سرپرستی یک فرزند دختر را بپذیرند.
- حداقل سن ۳۰ سال تمام.
- عدم تأهل و عدم سابقه ازدواج (با اولویت).
- داشتن مسکن مستقل (ملکی یا استیجاری) و تمکن مالی کافی.
- صلاحیت های عمومی. در موارد استثنائی و با تأیید مراجع قضایی، امکان پذیرش سرپرستی خواهرزاده یا برادرزاده پسر نیز وجود دارد.
- زوجین دارای فرزند: این گروه در اولویت سوم قرار می گیرند و پذیرش درخواست آن ها تنها در صورت عدم وجود متقاضی واجد شرایط از دو گروه اول، یا در موارد خاص (مانند پذیرش کودکان با سن بالاتر یا دارای نیازهای خاص) بررسی می شود.
- عقد دائم ازدواج.
- رعایت تناسب سنی میان کودک فرزندخوانده و فرزندان بیولوژیکی خانواده.
- تعداد فرزندان زیستی متقاضیان (معمولاً حداکثر سه فرزند زیستی). در صورت دارا بودن سه فرزند زیستی، فقط درخواست سرپرستی یک کودک پذیرفته می شود، مگر آنکه کودکان مورد درخواست خواهر و برادر باشند.
- صلاحیت های عمومی.
شرایط عمومی و الزامی برای همه متقاضیان
تمامی گروه های متقاضی فرزندخواندگی، علاوه بر شرایط اختصاصی خود، باید دارای شرایط عمومی زیر باشند:
- تابعیت ایرانی: متقاضیان باید دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران باشند.
- اعتقاد به یکی از ادیان رسمی: پذیرش سرپرستی کودک منوط به اعتقاد متقاضیان به یکی از ادیان شناخته شده در قانون اساسی (اسلام، مسیحیت، یهودیت، زرتشتیت) است. تقید به انجام واجبات و ترک محرمات نیز در ارزیابی ها مد نظر قرار می گیرد.
- صلاحیت اخلاقی و عدم سابقه کیفری موثر: متقاضیان نباید دارای سابقه محکومیت کیفری مؤثر (مانند جرائم علیه عفت عمومی، جرائم مواد مخدر، یا جرائمی که به سلب حضانت منجر شود) باشند. این مورد از طریق استعلامات قضایی بررسی می شود.
- سلامت کامل جسمی و روانی: متقاضیان نباید مبتلا به بیماری های صعب العلاج، واگیردار، اعتیاد به مواد مخدر، روان گردان و الکل باشند. همچنین، عدم ابتلا به جنون و سفاهت و دارا بودن اهلیت کامل قانونی از شروط اساسی است. گواهی عدم اعتیاد و سلامت روان از مراجع ذی صلاح الزامی است.
- تمکن مالی کافی: منظور از تمکن مالی، توانایی تأمین هزینه های زندگی و رفاه کودک بدون نیاز به کمک های دولتی است. این به معنای تملیک فوری ملک به نام فرزند نیست، بلکه معمولاً شامل ارائه تعهد کتبی برای تملیک بخشی از اموال یا حقوق به نفع کودک در آینده، و همچنین ارائه مدارک اثبات درآمد پایدار (مانند فیش حقوقی، حکم کارگزینی، پروانه کسب) می شود.
- دارا بودن بیمه پایه اجتماعی: متقاضیان باید تحت پوشش بیمه پایه اجتماعی باشند تا بتوانند کودک را نیز تحت پوشش بیمه قرار دهند.
- داشتن مسکن مناسب: متقاضیان باید دارای محل سکونت مناسب و با ثبات باشند. این مسکن می تواند ملکی یا استیجاری باشد، اما باید فضای کافی و امن برای کودک فراهم آورد.
نکات کلیدی در احراز صلاحیت: فراتر از مدارک
پرونده فرزندخواندگی تنها به جمع آوری و ارائه مدارک محدود نمی شود. فرآیند احراز صلاحیت شامل ارزیابی های عمیق تر و جامع تری است که ابعاد مختلف زندگی متقاضیان را در بر می گیرد:
- اهمیت جلسات مشاوره روانشناختی و مددکاری: متقاضیان موظفند در چندین جلسه مشاوره با روانشناسان و مددکاران سازمان بهزیستی شرکت کنند. این جلسات به منظور ارزیابی آمادگی روانی، ثبات عاطفی، و انگیزه های واقعی متقاضیان برای فرزندپذیری است. همچنین، مشاوران به خانواده ها کمک می کنند تا با چالش های احتمالی پس از فرزندخواندگی آشنا شوند و برای آن ها آماده گردند.
- نقش بازدید منزل در ارزیابی جامع خانواده: مددکاران اجتماعی بهزیستی، از منزل متقاضیان بازدید به عمل می آورند. این بازدید برای ارزیابی محیط فیزیکی خانه، نحوه تعامل اعضای خانواده، وضعیت فرهنگی و اجتماعی، و اطمینان از فراهم بودن فضایی امن و محبت آمیز برای کودک صورت می گیرد. گزارش های مددکاری نقش تعیین کننده ای در تصمیم گیری نهایی دادگاه دارد.
فسخ فرزندخواندگی، تجربه ای بسیار تلخ برای کودک است که می تواند آسیب های روحی عمیقی را به او وارد کند. از این رو، سازمان بهزیستی با وسواس و دقت بالا در تمامی مراحل، تلاش می کند تا از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری کند و اطمینان حاصل کند که کودک به خانواده ای با ثبات و متعهد سپرده می شود.
مراحل گام به گام فرزندخواندگی: از ثبت نام تا آغوش خانواده
فرآیند فرزندخواندگی در ایران، مسیری چند مرحله ای و قانونی است که نیازمند دقت و صبر فراوان از سوی متقاضیان است. این مسیر از ثبت نام آنلاین آغاز شده و با نظارت های دقیق مددکاری و قضایی تا صدور حکم سرپرستی دائمی ادامه می یابد.
مرحله اول: ثبت نام آنلاین در سامانه ملی فرزندخواندگی
اولین گام برای آغاز فرآیند فرزندخواندگی، ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی است. این سامانه به آدرس adoption.behzisti.net در دسترس است و نقش مهمی در شفاف سازی و تسهیل روند دارد.
- نحوه ورود به سامانه و پذیرش قوانین: ابتدا به آدرس سامانه مراجعه کرده و پس از مطالعه دقیق قوانین و مقررات فرزندخواندگی، آن ها را تأیید کنید.
- انتخاب کشور و نوع خانواده: در مراحل بعدی، کشور محل اقامت خود را انتخاب نموده و سپس نوع خانواده خود را (زوجین فاقد فرزند، زنان مجرد، یا زوجین دارای فرزند) مشخص کنید.
- ایجاد حساب کاربری: با وارد کردن شماره همراه و انتخاب رمز عبور، یک حساب کاربری ایجاد می شود. یک کد تأیید به شماره همراه شما ارسال خواهد شد که باید آن را در سامانه وارد کنید.
- تکمیل اطلاعات فردی و محل سکونت: اطلاعات هویتی و درآمدی (نام، کد ملی، دین، میزان درآمد) و همچنین اطلاعات اقامتی (آدرس و کد پستی) خود را به دقت تکمیل کنید.
- دریافت کد رهگیری: پس از تکمیل تمامی اطلاعات، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد. این کد برای پیگیری وضعیت درخواست شما در آینده ضروری است.
توصیه مهم: پیش از شروع ثبت نام، تمامی مدارک مورد نیاز را آماده کرده و از کیفیت مطلوب اسکن آن ها اطمینان حاصل کنید.
مرحله دوم: آماده سازی و بارگذاری مدارک لازم
پس از ثبت نام اولیه در سامانه، متقاضیان باید مدارک لازم را تهیه و در سامانه بارگذاری کنند. این مدارک باید خوانا و از روی اصل اسناد تهیه شده باشند:
- کارت ملی و شناسنامه متقاضیان: تصویر تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی زوجین یا فرد مجرد.
- کارت پایان خدمت یا معافیت: برای آقایان، تصویر کارت پایان خدمت یا معافیت از خدمت.
- سند رسمی ازدواج: تصویر سند ازدواج زوجین متقاضی.
- آخرین مدرک تحصیلی: تصویر آخرین مدرک تحصیلی متقاضیان.
- مدارک مربوط به اثبات محل سکونت: تصویر سند مالکیت منزل یا مبایعه نامه، یا اجاره نامه معتبر.
- مدارک اثبات درآمد: اصل یا تصویر گواهی اشتغال به کار، حکم کارگزینی، فیش حقوقی، پروانه کسب، یا هر مدرکی که میزان تقریبی درآمد متقاضیان را نشان دهد.
- مدارک بیمه پایه: تصویر مدارک بیمه پایه اجتماعی.
- گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان و پزشکی قانونی: این گواهی برای زوجین فاقد فرزندی که پنج سال از ازدواجشان گذشته است، مبنی بر عدم امکان فرزندآوری الزامی است. این گواهی پس از تأیید بهزیستی باید توسط پزشکی قانونی نیز بررسی شود.
نکات مهم: پس از بارگذاری مدارک و اعلام بهزیستی، متقاضیان باید جهت برابر اصل کردن مدارک به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نمایند.
مرحله سوم: مصاحبه، بازدید و ارزیابی های تخصصی
پس از بررسی اولیه مدارک و تأیید صلاحیت های عمومی، پرونده وارد مرحله ارزیابی های تخصصی می شود:
- مصاحبه مددکاری: مددکاران اجتماعی سازمان بهزیستی با متقاضیان مصاحبه های حضوری انجام می دهند تا پرونده را تکمیل و جنبه های مختلف زندگی، انگیزه و آمادگی خانواده را ارزیابی کنند.
- بازدید منزل: بازدید از منزل متقاضیان برای بررسی محیط زندگی و اطمینان از فراهم بودن شرایط مناسب برای نگهداری کودک، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- ارزیابی روانشناختی: متقاضیان به روانشناس معتمد سازمان معرفی می شوند تا از سلامت روان و آمادگی روانی آن ها برای پذیرش فرزند اطمینان حاصل شود. ممکن است این مرحله شامل چندین جلسه مشاوره باشد.
- اخذ گواهی های تکمیلی: در این مرحله، گواهی عدم اعتیاد و عدم سوء پیشینه از مراجع ذی صلاح اخذ و به پرونده ضمیمه می شود.
مرحله چهارم: فرآیند معرفی و آشنایی با کودک
پس از تأیید صلاحیت کامل متقاضیان، نوبت به معرفی کودک واجد شرایط می رسد:
- مطابقت دهی کودک با خانواده: بر اساس اطلاعات پرونده متقاضیان و مشخصات کودکان نیازمند سرپرست، سازمان بهزیستی کودکانی را که به لحاظ سنی، جنسیتی و شرایط دیگر با خانواده همخوانی دارند، معرفی می کند.
- جلسات آشنایی و دیدارهای اولیه: دیدارهایی بین متقاضیان و کودک در محیط های تحت نظارت (مانند شیرخوارگاه یا مراکز بهزیستی) برگزار می شود تا پذیرش متقابل و تعامل اولیه بین طرفین مورد ارزیابی قرار گیرد.
- امکان معرفی بیش از یک کودک: در برخی موارد، اگر تعامل مناسبی بین خانواده و کودک معرفی شده برقرار نشود، امکان معرفی تا سه کودک دیگر نیز وجود دارد. این فرآیند با هدف ایجاد بهترین ارتباط عاطفی بین خانواده و فرزند انجام می شود.
مرحله پنجم: دوره آزمایشی و صدور حکم سرپرستی دائم
پس از پذیرش متقابل کودک و خانواده، فرآیند به سمت مرحله نهایی حرکت می کند:
- صدور حکم موقت سرپرستی: دادگاه، در صورت تأیید تمامی مراحل قبلی، حکمی موقت برای سرپرستی کودک صادر می کند که معمولاً شش ماهه است.
- نظارت مستمر در دوره آزمایشی: در طول این دوره شش ماهه، کارشناسان بهزیستی (مددکاران و روانشناسان) نظارت های منظم و مستمری بر وضعیت کودک و خانواده دارند تا از سازگاری آن ها اطمینان حاصل شود. جلسات مشاوره ای نیز در این دوره برگزار می گردد.
- تأیید نهایی و تبدیل حکم به سرپرستی قطعی: پس از اتمام موفقیت آمیز دوره آزمایشی و تأیید کارشناسان بهزیستی، دادگاه حکم موقت را به حکم قطعی و دائم سرپرستی تبدیل می کند. با صدور حکم قطعی، کودک به طور کامل تحت سرپرستی خانواده قرار می گیرد و تمامی حقوق و تکالیف قانونی والدین نسبت به فرزند، برای سرپرستان قانونی جاری می شود.
پاسخ به ابهامات و سوالات پرتکرار متقاضیان فرزندخواندگی
فرآیند فرزندخواندگی، علی رغم شفاف سازی ها، همواره با ابهامات و سوالاتی برای متقاضیان همراه است. در این بخش، به رایج ترین این پرسش ها و پاسخ های آن ها می پردازیم تا دیدی جامع تر نسبت به این مسیر حاصل شود.
چرا فرآیند فرزندخواندگی طولانی به نظر می رسد؟
یکی از پرتکرارترین گلایه های متقاضیان، طولانی بودن فرآیند فرزندخواندگی است. این تأخیر دلایل متعددی دارد:
- نقش بهزیستی به عنوان واگذارکننده، نه تأمین کننده: سازمان بهزیستی متولی تأمین کودک برای خانواده ها نیست، بلکه مسئول واگذاری کودکانی است که از نظر قضایی، بی سرپرست یا بدسرپرست تشخیص داده شده اند. این بدان معناست که تعداد کودکان واجد شرایط واگذاری، محدود بوده و تابعی از شرایط اجتماعی و قضایی کشور است.
- لزوم طی مراحل قضایی: برای تشخیص قطعی بی سرپرستی یا بدسرپرستی یک کودک، مراجع قضایی باید مراحل قانونی پیچیده ای را طی کنند. این پروسه شامل تحقیق، بررسی، و صدور حکم است که زمان بر بوده و خارج از حیطه اختیار سازمان بهزیستی است.
- عدم تناسب عرضه و تقاضا: تقاضای بالا برای کودکان، به ویژه نوزادان دختر سالم، در مقابل تعداد محدود کودکان واجد شرایط، صف انتظار را طولانی می کند. طبق آمار، درصد بالایی از متقاضیان به دنبال نوزاد دختر هستند، در حالی که توزیع جنسیتی کودکان در مراکز بهزیستی تقریباً برابر است.
آیا در فرآیند فرزندخواندگی پارتی بازی وجود دارد؟
این تصور که در فرآیند فرزندخواندگی ممکن است پارتی بازی صورت گیرد، غالباً ناشی از عدم آگاهی کامل از پیچیدگی ها و تفاوت های پرونده هاست. با راه اندازی سامانه ملی فرزندخواندگی، شفافیت در این فرآیند به طور قابل توجهی افزایش یافته است. سامانه امکان رصد و ارزیابی دقیق روند فرزندخواندگی در تمامی استان ها را فراهم می کند و درصد خطا را به حداقل می رساند.
یک عامل مهم در ایجاد چنین تصوری، تفاوت در شرایط هر پرونده است. برای مثال، خانواده ای که متقاضی نوزاد دختر سالم است ممکن است سال ها در صف انتظار بماند، در حالی که خانواده ای دیگر با پذیرش سرپرستی یک پسر شش ساله یا کودکی با نیازهای خاص (مانند معلولیت یا بیماری)، در مدت زمان کوتاه تری به نتیجه می رسد. این تفاوت ها ناشی از اولویت بندی ها و تقاضاهای موجود است و به معنای پارتی بازی نیست. در صورت هرگونه احساس اجحاف، متقاضیان می توانند از طریق بخش پرسش و پاسخ سامانه فرزندخواندگی یا سامانه دیدبان سازمان بهزیستی با شماره تلفن ۱۴۸۲ شکایات خود را مطرح نمایند.
انتقال اموال و تضمین آینده کودک فرزندخوانده چگونه است؟
یکی از شروط مهم برای تضمین آینده کودک فرزندخوانده، مبحث انتقال اموال است. طبق ماده ۱۴ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، دادگاه در صورتی حکم سرپرستی را صادر می کند که درخواست کننده بخشی از اموال یا حقوق خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تملیک کند. تشخیص نوع و میزان مال با دادگاه است.
دلیل حقوقی این ماده آن است که کودکان فرزندخوانده، از والدین سرپرست خود ارث نمی برند. بنابراین، قانونگذار با این شرط تلاش کرده تا آینده مالی کودک را در برابر سایر وراث خانواده تضمین کند. در مواردی که دادگاه تشخیص دهد اخذ تضمین عینی ممکن یا به مصلحت نیست، می تواند دستور اخذ تعهد کتبی به تملیک بخشی از اموال یا حقوق در آینده را صادر کند و در برخی موارد استثنائی، با تشخیص مصلحت کودک، از این شرط نیز چشم پوشی کند. اما اصل بر تضمین آینده مالی کودک است.
بحث محرمیت در فرزندخواندگی: ملاحظات شرعی و راهکارها
مسئله محرمیت یکی از نگرانی های شرعی برای خانواده های متدین است، به ویژه در مورد فرزندان دختر و پسر. در این زمینه، خانواده ها آزادی دارند که از احکام مرجع تقلید خود تبعیت کنند و محدودیتی وجود ندارد. راهکارهای شرعی برای ایجاد محرمیت، مانند ازدواج موقت یا صیغه محرمیت
با فرزندخوانده، با رعایت شرایط و ضوابط فقهی مربوطه امکان پذیر است. بهتر است خانواده ها در این خصوص با مراجع تقلید یا کارشناسان مذهبی مشورت نمایند تا راه حل مناسب شرعی را برای خود انتخاب کنند.
آمار کودکان در بهزیستی و توصیه هایی برای متقاضیان
توزیع جنسیتی کودکان در مراکز بهزیستی تقریباً ۵۰-۵۰ (پنجاه درصد دختر و پنجاه درصد پسر) است. با این حال، همانطور که پیشتر اشاره شد، تقاضای عمده خانواده ها برای نوزادان دختر است. این عدم توازن در تقاضا، باعث می شود کودکان با سن بالاتر، به ویژه پسران، مدت زمان بیشتری در مراکز بهزیستی بمانند. آمارها نشان می دهد که حدود ۸۰ درصد فرزندخواندگی ها در رده سنی ۰ تا ۳ سال صورت می گیرد و متقاضیان برای کودکان بالای ۳ سال بسیار کمتر هستند.
توصیه به متقاضیان: برای کاهش زمان انتظار و فراهم آوردن فرصت برای کودکانی که بیشتر نیازمند خانواده هستند، پیشنهاد می شود متقاضیان نسبت به پذیرش کودکان با سن بالاتر یا دارای نیازهای خاص (مانند معلولیت یا بیماری های خفیف) نیز تمایل نشان دهند. بسیاری از این کودکان نیز پتانسیل رشد و شادکامی بالایی دارند و تنها به یک آغوش گرم خانوادگی نیاز دارند.
چگونه حقیقت فرزندخواندگی را به کودک بگوییم؟
یکی از مهم ترین و حساس ترین مراحل در فرزندخواندگی، آگاه سازی کودک از حقیقت است. پنهان کاری در این زمینه می تواند آسیب های روانشناختی جدی در آینده برای کودک ایجاد کند. مشاوران بهزیستی تأکید دارند که آگاه سازی زودهنگام و تدریجی، کلید موفقیت در این امر است.
دوره های مشاوره سه گانه بهزیستی، خانواده ها را برای این موضوع آماده می کند. بهترین زمان برای بیان حقیقت، معمولاً بین سنین ۵ تا ۷ سالگی است، زمانی که کودک درک نسبی از مفاهیم خانواده و تفاوت ها پیدا می کند. این اطلاع رسانی باید به شیوه ای محبت آمیز، ساده و متناسب با درک کودک باشد. مشاوران به خانواده ها کمک می کنند تا کلمات و روش های مناسب را برای این گفتگو انتخاب کنند.
نقش اطرافیان در پذیرش فرزندخوانده و فرهنگ سازی اجتماعی
پذیرش یک فرزندخوانده، تصمیمی خانوادگی است که نیاز به حمایت و درک اطرافیان نیز دارد. فرهنگ سازی در جامعه برای درک صحیح از فرزندخواندگی بسیار مهم است. خانواده ها باید از ابتدا، اطرافیان نزدیک خود را در جریان این تصمیم قرار دهند و آمادگی ذهنی لازم را در آن ها ایجاد کنند. اطرافیان نیز باید از قضاوت، دخالت در حریم خصوصی، یا ابراز ترحم خودداری کنند.
رسانه ها، به ویژه از طریق تولید فیلم ها و سریال های هدفمند با مشاوره کارشناسان اجتماعی، می توانند نقش مؤثری در ترویج فرهنگ صحیح فرزندخواندگی و پذیرش این کودکان در جامعه داشته باشند. احترام به حریم خصوصی خانواده های فرزندپذیر و پرهیز از سؤالات غیرضروری، به ایجاد محیطی امن و آرام برای رشد کودک کمک شایانی می کند.
در صورت مشاهده کودک رها شده یا در معرض خطر چه کنیم؟
هر شهروند مسئولی که با کودکی رها شده، گمشده یا در معرض خطر (بدسرپرستی) مواجه می شود، وظیفه دارد تا مراتب را به مراجع ذی صلاح اطلاع دهد. در این موارد، می توان با اورژانس اجتماعی بهزیستی با شماره تلفن ۱۲۳ تماس گرفت و یا به مراجع قضایی (مانند کلانتری ها) اطلاع رسانی کرد. این اقدام اولیه، گام مهمی در جهت حمایت از حقوق کودک و آغاز فرآیند قانونی برای سرپرستی او توسط سازمان بهزیستی است.
پیگیری درخواست فرزندخواندگی
پس از طی مراحل ثبت نام و بارگذاری مدارک، متقاضیان می توانند وضعیت درخواست خود را به صورت آنلاین پیگیری کنند. سامانه ملی فرزندخواندگی این امکان را فراهم آورده است که با استفاده از کد رهگیری که در مرحله اول ثبت نام دریافت کرده اید و شماره همراه و رمز عبور خود، وارد حساب کاربری شوید.
در بخش پیگیری پرونده در سامانه adoption.behzisti.net می توانید آخرین وضعیت پرونده، مراحل طی شده، و اطلاع رسانی های جدید مربوط به درخواست خود را مشاهده نمایید. این قابلیت به متقاضیان این امکان را می دهد که بدون نیاز به مراجعات حضوری مکرر، از روند پیشرفت پرونده خود مطلع شوند.
نتیجه گیری
فرزندخواندگی از بهزیستی، مسیری مقدس و پرفراز و نشیب است که نیازمند آگاهی، تعهد، صبر و عشق فراوان است. این فرآیند، فرصتی بی نظیر برای کودکان بی سرپرست و بدسرپرست فراهم می آورد تا طعم زندگی در یک خانواده امن و پرمهر را بچشند و آینده ای روشن برای خود بسازند. از سوی دیگر، آرزوی دیرینه بسیاری از خانواده ها را برای تجربه شیرین والدگری محقق می کند.
با درک کامل شرایط گرفتن بچه از بهزیستی، آشنایی با مراحل گام به گام و پاسخ به ابهامات رایج، متقاضیان می توانند این مسیر را با اطمینان و آمادگی بیشتری طی کنند. سازمان بهزیستی کشور نیز با رعایت دقیق قوانین و اصول حمایتی، همواره در تلاش است تا منافع عالیه کودک را در اولویت قرار داده و واگذاری سرپرستی را به بهترین نحو و با حداکثر شفافیت انجام دهد. این تصمیم بزرگ، نه تنها زندگی یک کودک را دگرگون می سازد، بلکه به خانواده های پذیرا نیز هدیه ای از جنس عشق و مسئولیت پذیری می بخشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و آغاز فرآیند، می توانید به سامانه ملی فرزندخواندگی به آدرس adoption.behzisti.net مراجعه نمایید و یا با کارشناسان سازمان بهزیستی در مراکز استانی مشورت کنید.