زمین لغزش عمده در دره نور در البرز مرکزی در جهت شکستگی های بزرگی مانند شکستگی بلده و شکستگی دگرگونی عمده البرز شمالی رخ داده است. هیچ زمین لرزه تاریخی قابل توجهی در دره نور گزارش نشده است، اما رانش زمین های عظیم در این دره نشان می دهد که چندین زمین لرزه بزرگ در دوران ماقبل تاریخ رخ داده است.
از سوی دیگر رانش زمین رزن در شمال دره بلده به عرض حدود 13 کیلومتری دوآبو غرب روستای رزن و به طول حدود 3 کیلومتر (آوار و حرکت کوه به سمت جنوب و دره بلده) رخ داده است. معدن شن و ماسه در ابتدای این جاده و در نقطه لغزش رزین، علاوه بر آلودگی زیست محیطی چشمگیر، موجب ناپایداری برداشت و لغزندگی زبانه شده و ادامه دارد. اگرچه رئیس اداره محیط زیست آمل حادثه 1 دی 1401 را مربوط به معدن شن و ماسه – ابتدای جاده بلده نمی دانست، اما معاون وزیر راه گفت:
البته اداره کل راهداری استان مازندران امروز در این خصوص اقدام خواهد کرد زیرا حتی اگر این معدن در جاده نباشد در صورت کاهش دید در محور هراز هماهنگی لازم است. با بزرگراه باید “این کار انجام شد.” معدن و محور هراز از هم دورند و رودخانه ای بین آنها جریان دارد. رانش زمین در سال 1401 رخ داد. 13 آوریل بعد از اولین باران بهاری البته در عید نوروز، آتش معدن ظاهراً بسته شد، اما تا سال 1400. در پایان اسفند ماه این عملیات برای اهداف معدنی ادامه یافت. ساخت این محوطه برای لغزش و از طرفی تحریک اضافی ناشی از بارندگی های اخیر در نظر گرفته شده است. ، رانش زمین رخ داد.
در 12 ژوئن 2017 یک بولدوزر و یک لودر در قسمت پایین قفسه سینه کوه کار می کردند. اداره منابع طبیعتاً برای معادن به ویژه معادن جاده هراز و با اصرار صاحبان معادن برای ادامه برداشت، برداشت در پایین دست و از قسمت پاشنه لغزشی جلو انجام میشود.
در روز حادثه 25 اسفند 1396 راننده بولدوزر در دم جان باخت و دو کارگر به شدت مجروح شدند. البته این نوع فعالیت معدنی مداخله و تخریب طبیعت در مناطق حفاظت شده البرز مرکزی است. منطقه حفاظت شده هراز در سال 1380 به ثبت رسیده و 15000 هکتار وسعت دارد. این منطقه از 25 کیلومتری شرق شهر بلده شروع و در حدود 33 کیلومتری جنوب شهر آمل امتداد دارد، بنابراین جاده بلده به آمل در جهت روستای رزن، راضیه، هردورود، شهزید بالا به سمت شمال است. و شمال شرقی این منطقه حفاظت شده. منطقه حفاظت شده هراز تقریباً قسمت میانی حوضه رودخانه هراز را در بر می گیرد.
رودخانه هراز (تقریباً 71 کیلومتر از جاده هراز) تا تلاقی آن با رودخانه بلده نور (در نزدیکی روستای هردرود) منطقه را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کند. ارتفاعات این منطقه تا حدود اوایل دهه 1960 پایه و اساس قدیمی ترین جنگل های هیرکانیه بود که جنگل جنوب روستای رزن و شرق لسی کوه یکی از آخرین جنگل های بازمانده از این جنگل ها بود.
ادامه استخراج معادن و قطع درختان در مواجهه با ناپایداری زمین لغزش در البرز مرکزی نه تنها موجب رانش زمین می شود، بلکه جنگل ها و منابع آب و خاک را نیز از بین می برد. باید با توجیه کارآفرینی و البته کتمان آسیب های گسترده و تخریب منابع ملی جلوی این روند را گرفت.
* چاپ شده در روزنامه اعتماد / چهارشنبه 1401 . 6 آوریل